Odpowiedź na zmiany w regionach arktycznych
Inspiracją do realizacji projektu FACE-IT było dostrzeżenie faktu, że różnorodność biologiczna arktycznych stref przybrzeżnych jest ściśle powiązana z tempem zmian zachodzących w kriosferze. Lodowce polarne cofają się w alarmującym tempie, a zmiany te odbijają się echem w całym ekosystemie Arktyki, wpływając na lokalne gatunki, systemy troficzne i lokalną ludność. Koncentrując się na wybranych arktycznych systemach fiordów na Grenlandii, a także na Svalbardzie i Finnmarku w północnej Norwegii, zespół chce określić wyzwania związane z szybkimi zmianami kriosfery i odpowiedzieć na nie. Koordynator projektu Kai Bischof wyjaśnia, skąd wzięło się znaczenie inicjatywy: „To właśnie w Arktyce widzimy skutki globalnej zmiany klimatu. Temperatura rośnie tam cztery razy szybciej niż średnia globalna. Tempo zmian jest niewiarygodnie szybkie i jeśli nie podejmiemy działań, będą one nieodwracalne”. Bischof dodaje też: „Projekt FACE-IT miał na celu zrozumienie i sprostanie wieloaspektowym wyzwaniom związanym z szybkimi zmianami kriosfery i różnorodności biologicznej w regionie”.
Miejscowi i goście
Wiadomo, że zmiana klimatu oznacza poważne wyzwania dla lokalnych gatunków, które są zmuszone do migracji dalej na północ lub ryzykują całkowitą utratę siedlisk. Skutki te nie dotyczą jednak tylko środowiska Arktyki, ale także obszarów społeczno-ekonomicznych, takich jak rybołówstwo i turystyka, oraz ludności, której zasoby te są niezbędne do przeżycia. Głównym celem projektu FACE-IT było opracowanie podejścia umożliwiającego zrozumienie zmian w środowiskach arktycznych fiordów. W projekcie wzięło udział szerokie grono ekspertów z dziedzin nauk środowiskowych i społecznych, aby zbadać dokładnie przyczyny tych zmian i to, jak wpływają one na lokalną przyrodę, ekosystemy i dobrobyt ludności, w tym w obszarach takich jak turystyka. „Turystyka na Svalbardzie szybko się rozwija”, mówi Bischof. „Cofanie się lodu otwiera statkom turystycznym drogę do dotychczas niedostępnych obszarów. Oznacza to hałas i zanieczyszczenia, a także obciąża lokalną infrastrukturę i służby ratownicze”.
Wielowymiarowe podejście
Zespół FACE-IT starał się stawić czoła tym złożonym wyzwaniom na kilka sposobów, od badania czynników będących przyczyną tych zmian po wspólne tworzenie wiedzy na temat skutecznych podejść w zakresie zarządzania adaptacyjnego. Naukowcy prowadzili eksperymenty terenowe i prace laboratoryjne symulujące scenariusze, w których organizmy wystawiano na przewidywane zmiany temperatury, natężenia światła i inne czynniki. Ponadto wykorzystano modelowanie, aby zebrać wszystkie dostępne dane w celu sporządzenia prognoz. „Projekt kładł nacisk na współpracę interdyscyplinarną i międzynarodową, której efektem stała się zupełnie nowa wiedza na temat funkcjonowania fiordów”, dodaje Bischof. Tymczasem zmiany w arktycznych systemach fiordów i zwiększony wzrost gospodarczy zagraża rdzennym społecznościom grenlandzkim i ich tradycyjnej wiedzy. W związku z tym pożądane było zaangażowanie społeczności lokalnej w celu zajęcia się problemami dotyczącymi zmian w zakresie źródeł żywności i potencjalnie źródeł utrzymania. Zespół FACE-IT zebrał cenne wnioski na temat długoterminowych trendów w arktycznych systemach fiordów i przygotował zalecenia odpowiednie do konkretnych regionów. Przedstawił także propozycje dotyczące zachowania wyjątkowej różnorodności biologicznej Arktyki, określenia miejsc ochrony gatunków i wprowadzenia ograniczeń w dostępie turystów. Ustalenia projektu FACE-IT w sposób bezpośredni odnoszą się do polityki UE wobec Arktyki, są wykorzystywane w raportach Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu i Międzyrządowej Platformy Naukowo-Politycznej w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów oraz wpisują się w realizację celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju, przyczyniając się wraz z szerszymi ramami międzyrządowymi do zadbania o bardziej zrównoważoną i odporną przyszłość regionu.
Słowa kluczowe
FACE-IT, polarny, zmiana klimatu, fiord, różnorodność biologiczna, turystyka, rdzenni mieszkańcy, kriosfera, Arktyka, ekosystem
