Cenzura jako narzędzie władzy
Dzięki nowatorskiemu podejściu do kształtowania się dyscypliny, projekt "Disciplining history. Censorship and historiography in early modern Europe" (DISHIS) zaoferował nowe spojrzenie na cenzurę literatury historycznej jako zbiór znaczących pomysłów dotyczących celów, skutków i siły historii jako gałęzi wiedzy. Badania dotyczące związku między cenzurą a historiografią obejmowały trzy główne obszary prac. W ramach pierwszego sklasyfikowano autorów, prace i style literatury historycznej pochodzące z XVI-wiecznych indeksów książek zakazanych i ocenzurowanych. W ramach drugiego wykorzystano analizy przypadku, aby ustalić, dlaczego prace umieszczone na tych indeksach zostały zakazane lub ocenzurowane oraz jakie były tego reperkusje. W ramach trzeciego obszaru zespół DISHIS przeprowadził analizę porównawczą przejawów dyskursu na temat cenzury i różnych środków kontrolowania historii przez instytucje, instrumenty i jednostki. Systematyczna klasyfikacja prac zaoferowała przegląd oraz szerokie ramy czasowe, geograficzne, polityczne i kulturalne przydatne w badaniu kontroli cenzorskiej historiografii. Klasyfikacja, obejmująca lata 1544 – 1580, przedstawia mapę represji i kontroli historii przez Kościół. Pomaga także porównać i ująć kontrastowo polityki w sprawie cenzury przyjęte przez instytucje zaangażowane w klasyfikację tekstów drukowanych, a także lepiej zrozumieć warunki określonych działań cenzorskich. Przyjęcie bardziej obszernej koncepcji krytyki i cenzury w badaniu kontroli ideologicznej historii cechuje drugi ważny wkład projektu. Dzięki temu bowiem udało się zgromadzić i porównać wyraźne zinstytucjonalizowane formy nadzoru i represji, a także sposoby na zdefiniowanie historii i ustanowienie standardów do jej regulacji. Takie podejście umożliwiło identyfikację ważnych punktów zainteresowania związanych z kontrolą ideologiczną i represjami politycznymi z jednej strony, a kształtowaniem wiedzy (historiograficznej) z drugiej. Co więcej, prace w ramach projektu wniosły wkład w historię współczesnej historiografii, umożliwiając zbadanie cenzury jako siły o potężnym wpływie na proces kształtowania się historii jako dyscypliny wiedzy. Projekt DISHIS zaoferował nowe podejście do roli ideologii i polityki w procesach społecznego i kulturowego rozwoju historiografii w XVI i XVII w. Wyniki projektu mają zatem ważne implikacje dla aktualizacji nauki o historii.
Słowa kluczowe
Cenzura, historiografia, literatura historyczna, książki objęte cenzurą, polityki w sprawie cenzury