Osiedla miejskie w czasach podbojów rzymskich
Półwysep Apeniński przeszedł wiele zmian pod względem typów i rozmieszczenia ośrodków miejskich w okresie podbojów rzymskich i po nich (350 p.n.e. do 300 n.e.). W ramach wspieranego przez UE projektu ROMURBITAL systematycznie udokumentowano i przeanalizowano te zmiany. Ośrodki miejskie tradycyjnie badane są na zasadzie poszczególnych przypadków lub w oparciu o regiony, jednak badanie obejmujące cały półwysep pozwala zidentyfikować i wyjaśnić procesy dotyczące większej skali geograficznej. Badania w ramach projektu pozwoliły stworzyć analityczną bazę danych i GIS obejmujące blisko 600 osad wyższego rzędu. "Osady wyższego rzędu" definiowane są jako te sprawujące kontrolę nad obszarem terytorialnym, włączając kolonie i ośrodki miejskie. Dokonano określenia ilościowego i zdefiniowania geoprzestrzennego procesów historycznych. Szczególne kwestie badawcze projektu zadecydowały o architekturze bazy danych. Dane zebrano wyłącznie z opublikowanych źródeł, z których większość pochodzi z lat 90. XX w. i późniejszych. Zarejestrowano lokalizacje oparte na odniesieniach geograficznych, a dane archeologiczne obejmowały wskaźniki diagnostyczne w zakresie rozwoju miejskiego (dane metrologiczne, zagospodarowanie przestrzenne, architektura). Zarejestrowano informacje pochodzące ze starożytnych tekstów, takie jak nazwy grup kulturowych związanych z lokalizacjami, lokalne zapisy chronologiczne podbojów rzymskich, a także rzymskie statusy prawne miast. Jest to pierwsze badanie, w którym przeanalizowano starożytną urbanistykę na poziomie całego półwyspu przy użyciu technik komputerowych. Wyniki zostaną opublikowane w artykułach dotyczących procesów urbanizacji na przestrzeni kilku konkretnych okresów historycznych. Wyraźny wzrost liczby osiedli miejskich we wczesnej epoce hellenistycznej wystąpił w tych samych obszarach, w których udokumentowano także wzrost liczby ośrodków wiejskich. Chronologicznie procesy te zbiegają się z podbojem rzymskim, jednak miały one miejsce zarówno w regionach będących pod wpływem podbojów, jak i tych, które nie zostały podbite. Odkrycie to sugeruje, że urbanizacja postępowała niezależnie od podbojów, nie zaś w ich rezultacie. Wyniki projektu będą szczególnie przydatne dla archeologów miejskich, historyków demograficznych i archeologów ds. krajobrazu i pomogą skontekstualizować podania historyczne i archeologiczne na temat rzymskiej/włoskiej przeszłości.
Słowa kluczowe
Osiedla miejskie, podboje rzymskie, ośrodki miejskie, Półwysep Apeniński, zagospodarowanie przestrzenne
