Spojrzenie na procedury karne dotyczące zbrodni masowych
Powołanie i funkcjonowanie międzynarodowych sądów karnych umożliwia orzekanie o winie osób i państw w sytuacjach masowych zbrodni. Choć temat ten przyciąga sporą uwagę, sądy krajowe mają ograniczone możliwości prowadzenia skomplikowanych spraw tego typu. Choć społeczność międzynarodowa dąży do zapewnienia prawidłowego wykorzystania sądów krajowych, koordynacja ich działań była dotychczas ograniczona. W praktyce oznacza to niepełne reagowanie w bardzo złożonych sytuacjach. Prace finansowanego ze środków UE projektu DOMAC (Impact of international criminal procedures on domestic criminal procedures in mass atrocity cases) skoncentrowano na interakcjach między sądami krajowymi i międzynarodowymi w przypadkach sądzenia osób oskarżonych o masowe zbrodnie. Zaproponowano metody usprawnienia koordynacji postępowań krajowych i międzynarodowych oraz skuteczniejszego wykorzystywania sądów krajowych. Przeanalizowano różne rodzaje relacji między międzynarodowymi sądami karnymi a jurysdykcjami krajowymi. Szeroko zakrojone prace przyniosły liczne wyniki. Przygotowano raport opisujący przygotowywanie aktów oskarżenia i procesy sądowe w odniesieniu do przestępstw międzynarodowych w wybranych krajach zachodnich, który przyczyni się do ograniczania bezkarności. Istotnym osiągnięciem było zidentyfikowanie głównych kierunków działań, które pozwolą rozwijać lokalne możliwości ścigania podejrzanych o przestępstwa na mocy prawa międzynarodowego. Innym obszarem badań było lepsze zrozumienie wpływu rozwijania potencjału oraz pokrewnych inicjatyw i procesów. Skoncentrowano się w pierwszej kolejności na doświadczeniach z Bośni i Hercegowiny, Kolumbii i Sierra Leone. Umożliwiło to zilustrowanie sytuacji bardzo różniących się pod względem lokalnych możliwości oraz kontekstów prawnych i kulturowych. Wyniki upowszechniano na konferencjach oraz w witrynie internetowej projektu. Przyczynią się one do podnoszenia jakości debaty akademickiej i zawodowej w zakresie relacji między sądami międzynarodowymi i krajowymi. W dłuższej perspektywie wyniki będą też wspomagać rozwój międzynarodowych instytucji sądownictwa karnego i przyszłe reformy w tej dziedzinie.
Słowa kluczowe
Masowe zbrodnie, procedury karne, międzynarodowe sądy karne, przestępstwa międzynarodowe
