Ewolucja dialektów u orek
Orki posiadają dialekty wokalne — wyjątkowy repertuar kliknięć, gwizdów i zawołań specyficznych dla każdego stada — podobne do śpiewu ptaków czy ludzkiej mowy. Ponieważ dialekty te są przekazywane potomstwu przez matkę metodą społecznego uczenia się i kopiowania, naukowcy są zdania, że z czasem mogą one ulegać stopniowym zmianom w wyniku przypadkowych błędów wynikających z kopiowania. W finansowanym przez UE projekcie DIALECT EVOLUTION (Principles of dialect evolution in killer whales) wykorzystano narzędzia obliczeniowe zarówno z dziedziny biologii ewolucyjnej, jak i językoznawstwa, by potwierdzić, w jaki sposób dialekty orek ewoluują. W pierwszej kolejności naukowcy stworzyli modele różnych sposobów modyfikacji "mowy" orek przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Były wśród nich przypadkowe błędy mowy kumulujące się z czasem, a także innowacje reprezentujące ewolucyjne "skoki" międzypokoleniowe. Wykazano, że różnice w mowie występujące między różnymi stadami orek żyjących dziko można wyjaśnić jedynie połączeniem przypadkowych błędów i innowacji. Aby przetestować ten model, badacze przeanalizowali repertuary zawołań grupowych dwóch odrębnych populacji orki z północnej części Pacyfiku, które obejmowały stada różnej wielkości i stabilności społecznej. Z grupami z północnego Pacyfiku porównano także populacje islandzkie i norweskie. Ogólnie rzecz biorąc, odkrycie, zgodnie z którym innowacje odgrywają istotną rolę w ewolucji dialektu potwierdzało założenia modelu. W tym przypadku z czasem dochodzi do rozszczepienia dialektów na odrębne grupy, nie zaś do stopniowej ewolucji jednego typu mowy w inny. Co ciekawe, podobieństwa w zakresie mowy nie zawsze korelowały z pokrewieństwem genetycznym, co sugeruje duże różnice między ewolucją kulturalną a biologiczną. Podczas gdy ewolucja biologiczna postępuje niemal całkowicie drogą przypadkowych błędów genetycznych i selekcji naturalnej, ewolucja kulturalna postępuje znacznie szybciej poprzez innowacje i obejmuje skutki niegenetyczne. Badanie to, poza tym, że odkrywa uniwersalny mechanizm ewolucji kulturalnej właściwy dla grup społecznych, w tym ludzi, umożliwia także akustyczną identyfikację populacji orek. Monitorowanie różnych populacji odgrywa ważną rolę w ochronie i zarządzaniu tym zagrożonym gatunkiem.
Słowa kluczowe
Orka, dialekty, język, kopiowanie błędów, ewolucja dialektu, ewolucja kulturalna