Rola Gian Pietro Carafy w historii Kościoła rzymsko-katolickiego i Inkwizycji Rzymskiej
Finansowany ze środków UE projekt CARAFAMCP (The origins of the Roman Inquisition reconsidered: The diplomatic career of Gian Pietro Carafa in England and Spain (1513-19)) powołano do życia w celu dokonania przeglądu dostępnych materiałów na temat kariery Carafy w latach poprzedzających jego wybór na papieża w 1555 r. jako Pawła IV. Dzięki znalezionym w Madrycie niepublikowanym dotąd materiałom oraz rewizji analiz dotychczasowych źródeł ustalono nowe fakty na temat działalności Carafy. Za cel badań przyjęto ukazanie ciągłości charakteru Carafy w miejsce wyraźnej cezury między okresami kontrreformacji i reformy Kościoła katolickiego. W badaniach odtworzono ścieżkę kariery, która doprowadziła go do kierowania Inkwizycją Rzymską, wyróżniając w niej kluczowe punkty. Nawet początkowe kroki eklezjastyczne Carafy można powiązać z jego późniejszymi działaniami inkwizytorskimi, co dowodzi, że jego nadrzędnym celem było dbanie o godność, reguły i hierarchie Stolicy Apostolskiej. W liście wystosowanym do papieża w 1532 r. Carafa przewidywał, że zepsucie moralne i zatracenie wartości chrześcijańskich wzmocni głosy heretyckie wśród wiernych. Proponowane przez niego rozwiązania nie były początkowo wprowadzane ze względu na zawartą w liście krytykę papieża i jego otoczenia. W 1542 r. Carafa został mianowany prefektem nowej Kongregacji Świętego Oficjum. W tym samym czasie zaczęły się sprawdzać przewidywania zawarte w jego liście. Wykorzystując nowe stanowisko, Carafa wcielał swoje przekonania w życie, jednocześnie pnąc się na same szczyty hierarchii kościelnej i budując pozycję Kongregacji jako instytucji kształtującej reformę Kościoła katolickiego. Władza Inkwizycji rosła, Kongregacja stała się wkrótce najważniejszą instytucją kościelną, a pośród inkwizytorów było wielu przyszłych papieży. Wszystko to było wynikiem przyjętej przez Carafę strategii przeciwdziałania kryzysowi religijnemu. Prace realizowane w ramach projektu pozwalają uzyskać wgląd w kluczowy okres historii Kościoła rzymsko-katolickiego, obejmujący również cenzurę i prześladowania. Wyniki badań wskazują, że korzenie reformy Kościoła katolickiego sięgają drugiej dekady XVI w. Działania upowszechniające w toku projektu miały postać pięciu artykułów badawczych, jednej bibliografii i jednego artykułu do słownika. Zorganizowano też warsztaty i konferencje w Belgii, Hiszpanii, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Nowe spojrzenie na biografię Carafy będzie mieć istotne znaczenie dla badań nad kontrreformacją i reformą Kościoła katolickiego.
Słowa kluczowe
Carafa, Kościół rzymsko-katolicki, Inkwizycja Rzymska, reformacja, kontrreformacja, papież
