Przełomowe badanie z dziedziny historii produkcji szkła w okresie hellenistyczno-rzymskim
Zespół finansowanego ze środków UE projektu ARCHGLASS (Archaeometry and archaeology of ancient glass production as a source for ancient technology and trade of raw materials) pracował nad stworzeniem innowacyjnych technik archeometrycznych do określania pochodzenia szkła. Ogólnie celem projektu było wykorzystanie takich metod w celu lepszego zrozumienia praktyk stosowanych w handlu i przetwórstwie surowców mineralnych używanych do produkcji szkła. Partnerzy projektu opracowali nowe techniki rekonstrukcji starożytnych gospodarek, a następnie zastosowali je do handlu szkłem w okresie hellenistyczno-rzymskim. Ponadto stworzyli i usprawnili izotopowe metody geochemiczne do analizy szkła i jego surowców przy użyciu kilku pierwiastków chemicznych. Zespół projektu ARCHGLASS stworzył bazę danych składu mineralogicznego i chemicznego potencjalnych surowców (piachu i topnika) do wytwarzania szkła pobranych z Morza Śródziemnego. Dzięki temu zespół odkrył pierwotne pochodzenie szkła natronowego w świecie hellenistyczno-rzymskim. Analizy potencjalnych surowców i szkła pokazują, że odpowiednie piaski do wytwarzania szkła natronowego są rzadkie. Fabryki szkła we wschodniej części rejonu Morza Śródziemnego i prawdopodobnie we Włoszech działały od początków wytwarzania szkła natronowego. Pierwsi producenci szkła w zachodniej części rejonu Morza Śródziemnego i północnej Afryce byli znacznie mniej aktywni. Pierwsze wyroby ze szkła natronowego powstawały w zachodniej i wschodniej części rejonu Morza Śródziemnego i we Włoszech, począwszy od wczesnych czasów rzymskich aż do pierwszej połowy V w. n.e. Było to możliwe dzięki inwestycjom w ośrodki wytwarzania szkła w całym Imperium Rzymskim. Pod koniec V w. n.e. poziom produkcji szkła w zachodniej części rejonu Morza Śródziemnego, północnej Afryce i we Włoszech zaczął stopniowo spadać. Od tego czasu szkło natronowe było wytwarzane wyłącznie przez producentów szkła we wschodnim rejonie Morza Śródziemnego, a mianowicie w Egipcie, Palestynie i Syrii. Nowe techniki opracowane w ramach projektu ARCHGLASS umożliwiły bezprecedensową interpretację historii handlu szkłem w świecie hellenistyczno-rzymskim.
Słowa kluczowe
Produkcja szkła, hellenistyczno-rzymski, ARCHGLASS, archeometria, szkło natronowe
