Uprawa roli w Europie epoki neolitu
Badania nad ewolucją kulturową pozwalają na poszerzenie wiedzy na temat zachowań kulturowych i społeczno-ekonomicznych człowieka. Mimo dużych postępów prac teoretycznych, niewiele zrobiono w celu połączenia różnych teorii i metod ewolucji kulturowej oraz zastosowania ich do badań historycznych. W ten sposób można by odpowiedzieć na pytania dotyczące zależności między wzorcami i procesami demograficznymi, ekonomicznymi, społecznymi i kulturowymi. Właśnie tego zadania podjęli się uczestnicy projektu EUROEVOL (Cultural evolution of Neolithic Europe), finansowanego ze środków UE. Aby wyjaśnić wzorce stabilności i zmiany występujące w rozprzestrzeniającej się kulturze rolniczej w Europie epoki neolitu, uczestnicy projektu EUROEVOL stworzyli przestrzenną bazę danych. Zawiera ona datowania przeprowadzone metodą radiowęglową na stanowiskach archeologicznych oraz dane z kości zwierzęcych, szczątek roślin i ceramiki. Odzwierciedla też obecność działalności wydobywczej, wznoszenie monumentalnych budowli oraz przypadki przemocy z okresu 8000-4000 r. p.n.e w Europie zachodniej i środkowej. Baza umożliwiła zatem przeprowadzenie analiz porównawczych różnych okresów i regionów. Zastosowano metody jakościowe, aby sprawdzić prawdziwość hipotezy, zgodnie z którą uprawa roli powodowała lokalny wzrost liczebności populacji. Naukowcy badali, czy wzorce dotyczące populacji były powiązane ze zmianami klimatycznymi. Badano też sposób rozprzestrzeniania się cech kulturowych w czasie i przestrzeni oraz aspekty mające wpływ na ten proces. Wyniki badań wskazują, że pojawienie się rolnictwa w Europie nie spowodowało stabilnej poprawy warunków życia, ale przyspieszony rozwój wielu regionów. Jest prawdopodobne, że to nie zmiana klimatu, a czynniki wewnętrzne umożliwiły przełamanie ograniczeń ówczesnych systemów społeczno-ekonomicznych. Stwierdzono występowanie korelacji między zmieniającymi się wzorcami gospodarki naturalnej i liczebności populacji. Z takim zastosowaniem metod jakościowych w archeologii można spotkać się w innych badaniach z dziedziny historii ludzkiej populacji. Informacje o wynikach prac rozpowszechniano na konferencjach i warsztatach, a także za pośrednictwem szeregu publikacji w czasopismach i rozdziałach książkowych, jak również na stronie internetowej projektu.
Słowa kluczowe
Uprawa roli, Europa epoki neolitu, ewolucja kulturowa, EUROEVOL, archeologiczne, wzrost liczebności populacji
