Nowe spojrzenie na architekturę afrykańską
Architektura afrykańska istnieje już od wielu stuleci, ale dopiero w ostatnich dziesięcioleciach zaczęła zyskiwać na znaczeniu. Z perspektywy lat można docenić, że subsaharyjski styl architektoniczny wypracował i zachował swoją niepowtarzalność w obliczu eurocentryzmu i dyskryminacji w niektórych zachodnich nurtach myśli architektonicznej, szczególnie przed II wojną światową. W ramach finansowanego przez UE projektu AFROBRIDGE (The African connection and post-war design principles in architecture: The intellectual bridge to Europe and the USA) zajęto się porównaniem dynamiki zachodniej i niezachodniej w wymianach trendów architektonicznych między Europą, Ameryką Północną i Afryką. Przyglądano się wpływowi architektury w Afryce subsaharyjskiej na modernizm powojenny w Europie i Ameryce Północnej, analizując przepływ i wymianę ludzi i idei. Zespół zajął się nakreśleniem przebiegu tych wymian oraz zidentyfikowaniem konkretnych architektów i koncepcji projektowych. Zdefiniowano też zasady architektury subsaharyjskiej z uwzględnieniem kwestii wpływu na środowisko oraz wskazano potencjalne znaczenie badań w perspektywie współczesnej. Partnerzy projektu AFROBRIDGE zebrali liczne książki i publikacje z lat 40. i 50. XX w na badane tematy. Zajęto się między innymi Kartą Ateńską przedstawioną po II wojnie przez słynnego architekta Le Corbusiera i Międzynarodowy Kongres Architektury Nowoczesnej (CIAM) w celu ukierunkowania odbudowy powojennej. Ówczesne publikacje i sama Karta zachęcały do popularyzacji tematyki afrykańskiej w dziedzinie architektury i projektowania. W ramach prac przyglądano też się interpretacjom tradycyjnej architektury afrykańskiej przez członków Team X — grupy 10 architektów, która w latach 50. zastąpiła CIAM. Ważnym obszarem prac projektu był też okres lat 50. i 60. Zidentyfikowano z tego okresu prace mniej znanych architektów afrykańskich, którzy nie czerpali ze wzorców zachodnich i nie mieli eurocentrycznej wizji rozwoju Afryki, lecz integrowali w swoich projektach elementy lokalne. Przypomniano też, że w latach 70. niektórzy zachodni architekci promowali badania nad tradycyjną architekturą afrykańską, i wskazano na związek tych starań z rozwojem ruchów ekologicznych w architekturze. Odkrywcze wyniki projektu opublikowano w pismach branżowych, na forum projektów międzynarodowych i w internecie. Stanowią one jak dotąd jedyną dogłębną analizę wpływów afrykańskich w powojennej architekturze Europy i Ameryki Północnej i nakazują na nowo zdefiniować rolę subsaharyjskich tradycji architektonicznych we współczesnym świecie. Badania przyniosły nową wiedzę na temat wpływu okresu kolonialnego i postkolonialnego na architekturę, dostarczając cennych wniosków dla współczesnych architektów i podkreślając niepoślednią rolę Afryki w rozwoju globalnej architektury.
Słowa kluczowe
Architektura afrykańska, architektura powojenna, AFROBRIDGE, modernizm powojenny, tradycje projektowe
