Odkrywanie kosztów alternatywnych związanych z mobilnością paleolityczną i strategiami odpornościowymi
Tradycyjnie europejskie badania paleolityczne koncentrują się głównie na historii kultury i trajektoriach technologicznych. Finansowany ze środków UE projekt PALMOBI miał na celu przedstawienie oceny strategii mobilności społeczności łowiecko-zbierackiej i odporności technologicznej w odpowiedzi na zmienną dostępność surowców. Po raz pierwszy naukowcy zastosowali mierzalne sygnatury geochemiczne surowców krzemionkowych z Belgii i Rumunii. Badacze z projektu PALMOBI połączyli geochemię, petrografię, technologię litową, techniki geoprzestrzenne GIS i modelowanie środowiskowe w celu rekonstrukcji strategii mobilności i użytkowania gruntów podczas wczesnego górnego paleolitu (EUP), w okresie od 36 000 do 30 000 lat temu. Zespół projektu zidentyfikował dowody skutecznego zaopatrzenia i zarządzania zasobami litowymi, które charakteryzują się zwiększoną mobilnością w okresie kultury graweckiej. Pionierska kombinacja najnowocześniejszych metodologii Lepsze zrozumienie prehistorycznej mobilności powinno opierać się na rzetelnym pozyskiwaniu surowców kamiennych (litycznych), a jego błędna interpretacja może prowadzić do problematycznych rekonstrukcji behawioralnych. Identyfikacja jest zwykle oparta na klasyfikacji wizualnej, która jest podatna na błędy, np. spowodowane wizualnym podobieństwem surowców, takich jak chert lub krzemień. Wyjaśniając początek projektu PALMOBI, jego koordynator, dr Luc Moreau, mówi: „wszelkie próby prześledzenia transportu materiałów na duże odległości – mającego istotne implikacje dla strategii mobilności, budżetowania czasu i sieci społecznych – powinny zostać potwierdzone poprzez porównania mikroskopowe/petrograficzne i geochemiczne”. Zespół projektu PALMOBI przeprowadził badania surowców w Rumunii i Belgii, gdzie dostępnych było wiele zrozumiałych świadectw dotyczących ludzkiej działalności i zmian środowiskowych w okresie wczesnego górnego paleolitu. Próbki geologiczne zebrane podczas tych badań służyły jako atrapy pejzażu prehistorycznego, w odniesieniu do którego można było modelować zmieniające się strategie adaptacyjne. Jak wyjaśnia dr Moreau, „nigdy wcześniej nie podjęto się porównania tych dwóch obszarów przy wykorzystaniu kombinacji nowatorskich metodologii z metodami antropologii ewolucyjnej”. Zespół wykorzystał ablację laserową – plazmę sprzężoną indukcyjnie – spektrometr masowy (LA-ICP-MS) do nieniszczącej analizy geochemicznej próbek archeologicznych i geologicznych, która szybko i dokładnie dostarczyła informacji o zmienności i pochodzeniu surowca litego na podstawie wielu pierwiastków śladowych. Petrograficzna charakterystyka powierzchni krzemieniowych została również przeprowadzona przy użyciu mikroskopu binokularnego w celu bardziej szczegółowej oceny wtórnego kontekstu depozycyjnego skał z okresu wczesnego górnego paleolitu. Dodatkowo zastosowano techniki GIS do wielowymiarowego modelowania zachowań w zakresie selekcji surowców, rozgraniczając wybory człowieka i szersze czynniki ograniczające. Jak ostrzega dr Moreau, „przed wskazaniem przyczyn społecznych jako uzasadnienia zmienności zachowania człowieka, należy najpierw ocenić potencjalne kompromisy. W przypadku projektu PALMOBI zmienne cechy terenu i surowca mają kluczowe znaczenie dla modelowania kosztów i procesu podejmowania decyzji dotyczących inwestycji technologicznych i mobilności w celu radzenia sobie w zmiennych warunkach w okresie ostatniego glacjalnego szczytu ostatniej epoki lodowcowej. Rosnąca liczba dowodów Wyniki projektu PALMOBI sugerują, że skala mobilności grupowej w społeczenościach łowiecko-zbierackich w okresie wczesnego górnego paleolitu faktycznie świadczy o dostosowaniu się do kontekstu środowiskowego. Mobilność na długich dystansach zwiększała się w warunkach pogarszającego się klimatu i rosnących niskich temperatur, kiedy dostępność i przewidywalność zasobów do życia podlegały istotnym wahaniom. Projekt PALMOBI wyjaśnij również, dlaczego niektóre surowce były wykorzystywane częściej niż inne. Wyniki pokazały, że oprócz jakości i obfitości surowca, trudności terenu i obliczenia kosztów mobilności pomagają wyjaśnić i przewidzieć zmienność w traktowaniu i intensywności wykorzystania surowców widoczną w dokumentacji archeologicznej. Jak podsumowuje dr Moreau, „społeczności łowiecko-zbierackie z okresu kultury graweckiej akceptowały wyższe koszty pozyskiwania surowców litych, gdy lokalne skały okazały się niezadowalające, a ich sieci społeczne zmniejszały ryzyko niepowodzenia w pozyskiwaniu zasobów w większym stopniu niż w jakimkolwiek innym okresie. W przeciwieństwie do panujących powszechnie poglądów silne podobieństwa technologiczne między kulturą oryniacką a grawecką w Rumunii odzwierciedlają zmieniające się strategie adaptacyjne i mobilnościowe, a nie napływ nowych populacji”. Oprócz wykorzystania w wielu publicznych wydarzeniach upowszechniających, wyniki prowadzonych przez zespół projektowy badań nad rolą mobilności w promowaniu zmian społecznych posłużyły do organizacji międzynarodowej konferencji, która badała procesy mogące skłonić społeczeństwo do odejścia od egalitaryzmu.
Słowa kluczowe
PALMOBI, paleolit, zbieracko-łowiecki, mobilność, lityczny, geochemia, surowce, zmiany klimatyczne, prehistoria, archeologia, antropologia, adaptacja, odporność, ostatnia epoka lodowcowa
