Pokryzysowy Nowy Ład dla Europy
Światowy kryzys gospodarczy z 2008 roku bardzo mocno uderzył w Europę. Jego skutki były natychmiastowe, co więcej, recesja uwidoczniła wiele problemów, które w wielu przypadkach nie zostały rozwiązane do dziś. W wyniku kryzysu Europa musi stawić czoła takim wyzwaniom, jak na przykład odprzemysłowienie i jego względna słabość z punktu widzenia nowoczesnych technologii i nowych gałęzi przemysłu, stagnacja płac oraz rozbieżność między wzrostem wydajności pracy i wzrostem płac, zmniejszający się udział płac pracowników oraz gwałtowny wzrost zysków przedsiębiorstw w kontekście rosnących nierówności. Odpowiedzią Europy na te wyzwania był program oszczędności budżetowych połączony z szeregiem reform strukturalnych. Tego rodzaju krótkoterminowe środki nie stanowią jednak skutecznych rozwiązań długotrwałych problemów. Według badaczy zrzeszonych w ramach finansowanego przez UE projektu ISIGrowth (Innovation-fuelled, Sustainable, Inclusive Growth) Europa potrzebuje nowego ładu, który skupi się na zmniejszeniu finansjalizacji gospodarek europejskich, osiąganiu wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu i równości poprzez zrównoważenie siły roboczej, a także wsparciu innowacyjnych gałęzi przemysłu i zrównoważonego wzrostu. „Projekt ISIGrowth stanowi dokładną diagnozę gospodarki europejskiej, przedstawiając jednocześnie kompleksowy zestaw środków, które mają na celu uruchomienie procesu wzrostu opartego na innowacyjności, który będzie zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu”, mówi koordynator projektu Giovanni Dosi. Diagnozowanie problemu Projekt ISIGrowth miał na celu przeprowadzenie nowatorskiej i kompleksowej diagnozy związku między innowacyjnością, dynamiką zatrudnienia i wzrostem w coraz bardziej zglobalizowanej i gospodarce światowej, która stale staje się coraz bardziej sfinansjalizowana. W oparciu o tę diagnozę naukowcy opracowali następnie zestaw instrumentów polityki, aby pomóc Europie w osiągnięciu jej celów na 2020 rok w zakresie inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Dosi twierdzi, że projekt ten okazał się bardzo udany zarówno na poziomie naukowym, jak i politycznym. „W obu obszarach udało nam się osiągnąć wyjątkowe i niekonwencjonalne rezultaty, obalając jednocześnie kilka mitów, które do tej pory stanowiły część naszych konwencjonalnych przekonań”, mówi. Naukowcy zdali sobie między innymi sprawę, że gospodarka nie jest samoregulującym się mechanizmem, a pozostawiona sama sobie działa lub nie działa w zależności od równowagi pomiędzy schumpeterowskimi siłami generującymi i rozpowszechniającymi innowacje oraz keynesowskimi siłami napędzającymi popyt. „Polityka przemysłowa jest niezbędnym składnikiem obu tych sił, szczególnie w formie programów ukierunkowanych na realizację misji, skupionych na tak ambitnych zadaniach ja na przykład zmiany klimatyczne oraz dobrobyt”, wyjaśnia Dosi. Wnioski płynące z projektu dotyczące kwestii polityki makroekonomicznej dowodzą, że polityki oszczędnościowe w tym działania podejmowane na szeroką skalę w pokryzysowej Europie, są na ogół skazane na niepowodzenie. Podobnie jest także w przypadku reform strukturalnych rynku pracy, często wykorzystywanych w celu wspierania zatrudnienia. Często przynoszą one odwrotny skutek, sprawiając, że gospodarka staje się bardziej wrażliwa i podatna na recesję. Zamiast stosowania tego rodzaju środków, najlepszym działaniem sprzyjającym dla wzrostu gospodarczego może być polityka stałego finansowania skoncentrowana na inwestycjach i innowacjach w gospodarce realnej. W tym miejscu Dosi ostrzega jednak, że najważniejsze jest skoncentrowanie inwestycji na dłuższej perspektywie czasowej: „Finansjalizacja gospodarki, której byliśmy świadkami od czasu kryzysu, jest sprzeczna z tą zasadą, ponieważ zbytnio koncentruje się na przełomowych technologiach i zyskach w perspektywie krótkoterminowej”, dodał. Nowy paradygmat teoretyczny Aby przekształcić te ustalenia w inicjatywy polityczne, w ramach projektu położono szczególny nacisk na rozpowszechnianie informacji poprzez organizację szeregu konferencji, warsztatów i dyskusji z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego, Zjednoczonego Królestwa oraz Włoch, Europejskiego Banku Centralnego (EBC), Bundesbanku, Banku Rosji, a także Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Ponadto jedna z kierowniczek projektu, Mariana Mazzucato, została mianowana specjalnym doradcą Carlosa Moedasa, komisarza UE do spraw badań, nauki i innowacji, któremu będzie doradzała w sprawach nauki i innowacji ukierunkowanych na misję. „Mam nadzieję, że rezultaty projektu ISIGrowth pomogą nam zbudować nowy paradygmat teoretyczny, w którym gospodarka będzie rozumiana jako złożony, stale ewoluujący system, którego istotą będą stanowiły innowacyjność, integracja, redystrybucja i zrównoważony rozwój,” dodaje Dosi. „Wyniki te stanowią punkt wyjścia do budowania Nowego Ładu dla Europy”.
Słowa kluczowe
ISIGrowth, wzrost gospodarczy, innowacje, oszczędności, gospodarka europejska