Czego możemy się nauczyć od chińskich nauczycieli
Obecnie pod presją znajduje się nawet niemiecki system kształcenia, choć to jeden z najlepszych w Europie, a tymczasem chińscy uczniowie podobno prześcigają swoich zachodnich kolegów w testach kompetencji z matematyki. Z punktu widzenia europejskich badań w dziedzinie edukacji nawet drobna sugestia o istnieniu takiej różnicy uzasadnia dalsze badania. W ramach finansowanego ze środków UE projektu East-West(odnośnik otworzy się w nowym oknie) zajmowano się zależnością między kompetencjami nauczyciela a postępami uczniów na przykładzie dwóch krajów. Przedmiotem badań była ocena takich różnic w zależności od kontekstu kulturowego oraz określenie potencjału dwóch systemów edukacji pod względem obopólnych korzyści. Obserwowanie nauczycieli podczas pracy „Nie wiemy, czy rozwiązania stosowane w Chinach nadają się do zastosowania w Niemczech”, mówi prof. Gabriele Kaiser, kierownik projektu. „Mamy do czynienia z bardzo dużymi różnicami kulturowymi. Mimo to niektóre chińskie strategie mogą stanowić dla nas podpowiedź, jak poprawić sposób nauczania matematyki w Niemczech”. Badanie obejmowało też odpowiednie dostosowanie wcześniej opracowanego testu kompetencji nauczycielskich, nazwanego TED-M. Nowsza wersja testu, tzw. TED-FU, polega na ocenie nagrań wideo (trwających 3–4 minuty) przedstawiających nauczycieli podczas lekcji, biorąc pod uwagę podstawową czynność w klasie, określaną jako „uwaga nauczyciela”. Pokazuje ona, jak nauczyciel postrzega zdarzenia w klasie i jak na nie reaguje. W badaniu uczestniczyło 203 nauczycieli chińskich i 118 nauczycieli niemieckich. Z uwagi na fakt, że trudno znaleźć personel, który byłby biegły jednocześnie w języku niemieckim, chińskim i matematyce, badacze skorzystali z pomocy studentów matematyki, którzy tłumaczyli z języka niemieckiego na angielski, po czym uczestnicy projektu East-West zajęli się przekładem na język chiński. „Co więcej, początkowo odmówiono nam w wielu chińskich szkołach i dzielnicach, i upłynęło więcej czasu, niż zakładaliśmy, zanim wreszcie uzyskaliśmy dostęp”, zauważa prof. Kaiser. „Niekiedy tego typu badania wymagają większych nakładów czasowych, niż pozwalają na to standardowe programy finansowania”. W badaniu stwierdzono, że kompetencje nauczyciela są wielowymiarowe, a koncepcja ta obejmuje nie tylko wiedzę i umiejętności nauczyciela, ale także elementy kulturowe. Niemniej wstępne wyniki potwierdzają słuszność ram stosowanych do oceny kompetencji chińskich nauczycieli matematyki. Opierając się na tychże ramach, badacze biorący udział w projekcie odkryli pewne punkty wspólne dla chińskich i niemieckich nauczycieli, choć oprócz tego także znaczne różnice. Okazuje się, że chińscy nauczyciele mają większe możliwości poszerzania wiedzy na temat nauczania i jego oceny, a także pod względem projektowania nowych programów. Niemieccy nauczyciele lepiej radzili sobie z zauważaniem zadań związanych z ogólnym nauczaniem, a chińscy nauczyciele mieli lepsze wyniki w sytuacjach związanych ściśle z matematyką. Doskonalenie kształcenia nauczycieli „Nasze ustalenia jak dotąd nie pozwalają na daleko idące zalecenia dotyczące zmian kulturowych, gdyż jest to zmiana i tak trudna do osiągnięcia”, mówi prof. Kaiser. „Jednakże mamy propozycje dotyczące kilku zmian w polityce edukacyjnej i w programie kształcenia nauczycieli”. Po pierwsze, zespół ustalił, że wiedza danego nauczyciela z dziedziny matematyki niekoniecznie przekłada się na jego efektywną uwagę w klasie. Stanowi to przesłankę do reformy programu nauczania matematyki w Niemczech, która jest potrzebna do wzmocnienia relacji i poprawy metod nauczania. Kolejne wyniki badań sugerują, że doskonalenie zawodowe w dziedzinie matematyki jest ważne, gdyż rozwija uwagę nauczycieli. Zatem niemieccy studenci przygotowujący się do zawodu nauczyciela mogą skorzystać na wprowadzeniu metod w stylu chińskim, takich jak analizowanie lekcji i/lub wzmocnione programy mentoringu. Badacze w projekcie East-West nadal gromadzą i analizują dane. W przyszłości badania mogą zaowocować bardziej szczegółową analizą niemieckich i chińskich kompetencji zawodowych, i pomóc określić, jaki mają one wpływ na osiągnięcia uczniów. Badania międzynarodowych różnic w metodach nauczania jest istotną częścią procesu doskonalenia systemu edukacji. Dzięki projektowi East-West europejscy badacze zyskali jaśniejszą odpowiedź na pytanie, czy chińskie metody mogą zadziałać w Europie.
