Kosmiczne promieniowanie pomaga w poznaniu powierzchni Ziemi
Celem nowego projektu badawczego finansowanego przez UE - CRONUS-EU - jest lepsze poznanie chronologii zdarzeń, jakie miały miejsce na powierzchni Ziemi. Wykorzystując promieniowanie kosmiczne, naukowcy będą w stanie z większą dokładnością wskazać daty wystąpienia zmian kształtujących krajobraz. Nowa, wykorzystująca promieniowanie kosmiczne metoda rzuci światło na cykle klimatyczne występujące w przeszłości na Ziemi, zmiany w erozji gleb, częstotliwość pojawiania się powodzi i osuwisk oraz wpływ wietrzenia skał na globalne ocieplanie i ochładzanie. Sieć CRONUS-EU tworzona jest przez konsorcjum dziewięciu partnerów z Holandii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Francji, Słowacji i Szwajcarii. Europejskie zespoły badawcze będą współpracowały na zasadzie dobrowolnego udziału z równoległą inicjatywą USA, realizowaną przez 13 uniwersytetów i finansowaną przez Krajową Fundację Nauki (NSF). Unia Europejska przekaże w ciągu czterech lat na rzecz projektu CRONUS-EU 3,4 mln euro w ramach priorytetu "Potencjał ludzki" piątego programu ramowego (5. PR), natomiast projekt CRONUS-US otrzymał równowartość 4,8 mln euro na okres pięciu lat. Gwiazdy supernowe, eksplodujące w odległych zakątkach galaktyki, rozsiewają strumienie wysokoenergetycznych cząstek atomowych. Corocznie miliardy takich strumieni promieniowania kosmicznego uderzają w powierzchnię Ziemi. W ramach projektu CRONUS (Cosmic-Ray prOduced NUclide Systematics: systematyka nuklidów wytworzonych w wyniku promieniowania kosmicznego) geolodzy są w stanie zmierzyć zakumulowane efekty atomowej transmutacji w skałach na powierzchni Ziemi, znane jako ziemskie nuklidy kosmogeniczne (TCN). Głównym celem programu prac CRONUS-EU jest przyspieszenie rozwoju technik TCN w Europie i uzyskanie wiarygodnego narzędzia w wyniku przekształcenia TCN w dokładny chronometr z myślą o zastosowaniu go w wielu dziedzinach nauki o Ziemi i środowisku. Aby ten cel osiągnąć, naukowcy pobiorą próbki skał z kluczowych lokalizacji na świecie, poddadzą pierwiastki oddziaływaniu promieni jądrowych w wysokoenergetycznych akceleratorach, i zliczą uderzenia strumieni promieniowania kosmicznego za pomocą czujników umieszczonych na dużych wysokościach w samolocie. Zgromadzone wyniki zostaną połączone w ramach szeroko zakrojonych działań służących poznaniu podstaw reakcji promieniowa kosmicznego, tak aby można je było wykorzystać jako metodę rekonstruowania i analizowania zmian w środowisku. Naukowcy z projektu CRONUS w Unii Europejskiej i USA użyją tych pomiarów jako "zegara" do datowania dziejów powierzchni Ziemi. Ostatecznym celem jest opracowanie przyjętego na skalę międzynarodową protokołu pozwalającego na dokładne określanie wieku, którego wyniki będą spójne z danymi uzyskiwanymi z dostępnych obecnie zaawansowanych geochronometrów. W przyszłości użytkownicy tej techniki, bez względu na swoje naukowe czy kulturowe pochodzenie, powinni otrzymać ten sam wiek czy tempo zmian podczas analizy tych samych próbek. Choć cel ten jest w zasadzie osiągalny, jego urzeczywistnienie wymaga jeszcze wiele wysiłku. W ramach projektu CRONUS-EU zostanie przeszkolona grupa wybitnych naukowców, których wysiłek będzie niezbędny do rozwoju i stosowania tych technik, mając na uwadze przyszłe korzyści dla różnych europejskich dyscyplin naukowych. Szkolenie początkujących i doświadczonych naukowców w dziedzinie tej nowej techniki stanowi integralną część europejskiego działania CRONUS-EU.
Kraje
Stany Zjednoczone