Kraje rozwijające się proszą o pomoc w budowaniu potencjału w dziedzinie etyki badań naukowych
Podczas konferencji w Brukseli w dniu 15 maja ministrowie i naukowcy z krajów rozwijających się skierowali do Unii Europejskiej prośbę o pomoc w kształtowaniu podejścia do etyki badań. Mówcy mocno akcentowali potrzebę otrzymania pomocy w budowaniu potencjału, w dziedzinie szkoleń i wreszcie przy opracowaniu wytycznych. W swojej odpowiedzi komisarz ds. nauki i badań naukowych UE Janez Potočnik podkreślił fakt istnienia ożywionej współpracy badawczej między UE i krajami partnerskimi oraz stwierdził, że zyska ona jeszcze na intensywności w siódmym programie ramowym (7PR). Zwrócił także uwagę na doświadczenie UE w niesieniu pomocy przy budowaniu potencjału, zwłaszcza w kontekście pomocy dla krajów kandydujących w ich przygotowaniach do akcesji. Podkreślając postępy naukowe osiągnięte przez Togo, Charles Kondi Agba, minister zdrowia tego kraju, opisał sposób świętowania 10-tych urodzin pierwszego togijskiego dziecka z probówki. - Wiadomość, że tego rodzaju badania prowadzone są w Togo, wprawiła niektórych ludzi w osłupienie - powiedział. Ostatnio w Togo trwają dyskusje na temat okresu przechowywania embrionów, jak też nowego prawa dotyczącego reprodukcji. - Etyka wyszła teraz na ulice. Nie jest już tylko domeną uniwersytetów - dodał minister Agba. Togo ma nową komisję ds. bioetyki, co zdaniem Charlesa Kondi Agby jest wyrazem woli Togijczyków, by wpływ badań naukowych był analizowany. - Potrzebujemy jednak szerokiego szkolenia i zwracamy się z prośbą o współpracę w działaniach ukierunkowanych na ochronię istoty ludzkiej - powiedział uczestnikom konferencji. Albert Ondo Ossa, minister oświaty i badań w Gabonie, również podkreślił dążenie tego kraju do poszerzenia wielostronnych kontaktów. Zdając sobie sprawę z bezbronności Gabonu wobec prób wyzysku, rząd postanowił stworzyć ogólne ramy dla badań i w tym kontekście ustanowił krajową komisję ds. etyki. Albert Ondo Ossa liczy na to, że komisja przygotuje wytyczne dotyczące postępowania w takich kwestiach, jak słabość badaczy afrykańskich wobec otrzymywanych dużych funduszy z zagranicy, oraz konieczność ochrony miejscowych gatunków występujących w jego kraju - w przeszłości badacze mogli bez kontroli wywozić z Gabonu próbki, więc nikt nie wie dokładnie, co zostało zabrane. UE oddała do dyspozycji Gabonu 50 000 euro na trzyletni program szkoleniowy dla członków nowej komisji ds. etyki, lecz nadal potrzebna jest większa pomoc. - W kraju takim jak nasz jest tak wiele priorytetów [...] że musimy poszukiwać funduszy za granicą - powiedział Albert Ondo Ossa. Trzecie wezwanie o pomoc w budowie potencjału nadeszło ze strony Ariela Henry'ego, członka gabinetu ministra ds. zdrowia publicznego i ludności w Haiti. Dodał on, że ten cel nie zostanie jednak osiągnięty wyłącznie dzięki pieniądzom; zdolność do budowy nowego potencjału zależy od uznania przez społeczeństwo wagi posiadania takich struktur. Dokonując ogólnej prezentacji etyki badań w Indiach, Kanikaram Satyanarayana z Rady ds. Badań Medycznych mówił o różnych wytycznych i mechanizmach, które już zostały zastosowane. Jednak ze względu na fakt, że koszty badań klinicznych są w Indiach o 40-60 proc. niższe niż w krajach rozwiniętych, Indie przyciągają takie badania i wykryto przypadki badań nieetycznych. Dlatego Indie potrzebują bardziej rygorystycznego monitoringu, wytycznych w sprawie nowo powstających technologii i wsparcia w budowaniu potencjału, powiedział dr Satyanarayana. Janez Potočnik starał się zapewnić mówców z krajów rozwijających się o niewzruszonej woli budowania potencjału ze strony UE, jak też o unijnym doświadczeniu w udzielaniu pomocy zdobytym podczas przygotowań krajów kandydujących do akcesji. - Nie ma zbioru prawidłowych odpowiedzi dla każdego, lecz możemy uczyć się od siebie nawzajem - powiedział zebranym. Europa ma własne kwestie etyczne i odpowiednie mechanizmy zapewniające spełnianie kryteriów etycznych przez badania zatwierdzone do finansowania. W 2006 r. 10 proc. wniosków badawczych związanych z szóstym programem ramowym (6. PR), poddanych ocenie etycznej, dotykało poważnych zagadnień o charakterze etycznym i społecznym, niekiedy związanych z konkretnym kontekstem krajów partnerskich. Natomiast 15 proc. wniosków badawczych wiązało się ze złożonym problemem wykorzystywania zdrowych dorosłych ochotników w badaniach klinicznych, powiedział komisarz Potočnik. Komisja wskazała, że inicjatywy UE, takie jak kodeks postępowania przy prowadzeniu odpowiedzialnej działalności badawczo-rozwojowej w dziedzinie nanotechnologii, mogą służyć jako katalizatory międzynarodowej dyskusji. - Uważam to za dobry przykład roli, jaką Europa ma do odegrania w dziedzinie etyki badań. Może służyć przykładami, uczestniczyć w międzynarodowym dialogu i partnerstwach oraz - wraz z krajami partnerskimi - tworzyć obraz sposobu postępowania z delikatnymi kwestiami w dziedzinie badań - powiedział komisarz. Janez Potočnik przyznał jednak, że sam dialog to nie wszystko. Bez zasobów ludzkich i bez koordynacji nie można stawić czoła problemom etycznym. Wyjaśnił, że z tego względu budżet 7PR będzie wykorzystany do wsparcia budowy potencjału w trzech konkretnych obszarach: będą finansowane projekty badawcze, które mogą przyczynić się do budowania potencjału w sferze etyki badań; będą finansowane działania wzmacniające sieci wiedzy i sieci regionalne, a także będzie promowana mobilność międzynarodowa za pośrednictwem programów Marie Curie. - Przyciągną one doskonałych badaczy zagranicznych do Europy, którzy - po powrocie do kraju ojczystego - wzmocnią relacje między środowiskami naukowymi w swych krajach i w Europie - powiedział komisarz Potočnik.
Kraje
Gabon, Haiti, Indie, Togo