Dziwna mieszanka genów u dziobaka Napływające od pierwszych europejskich osadników w Australii doniesienia o dziwnym zwierzęciu z kaczym dziobem uznano najpierw za żart. Później przytaczano je jako dowód na to, że Bóg ma poczucie humoru. Owym niecodziennym stworzeniem był dziobak. W ramach niedawnego badania o... Napływające od pierwszych europejskich osadników w Australii doniesienia o dziwnym zwierzęciu z kaczym dziobem uznano najpierw za żart. Później przytaczano je jako dowód na to, że Bóg ma poczucie humoru. Owym niecodziennym stworzeniem był dziobak. W ramach niedawnego badania opracowano mapę kodu genetycznego dziobaka, z której wynika, że zwierzę to jest dziwacznym konglomeratem cech ssaka, gada i ptaka. Badanie ujawniło ponadto niezwykle złożoną seksualność dziobaka. Sekwencję genomu uzyskano z DNA samiczki o imieniu Glennie. Analizę kodu genetycznego przeprowadził międzynarodowy zespół składający się z badaczy z Functional Genomics Unit brytyjskiej Rady Badań Medycznych - MRC (Medical Research Council) w Oksfordzie oraz stanowiącego część Europejskiego Laboratorium Biologii Molekularnej European Bioinformatics Institute w Cambridge. Wyniki badania opublikowano na łamach czasopisma "Nature". Dziobak należy do stekowców, rzędu ssaków, który reprezentowany jest przez zaledwie jeszcze jeden gatunek, kolczatkę. Stekowce są jedynymi ssakami, które posiadają zdolność do elektrolokacji - wykorzystania impulsów elektrycznych do wykrywania ofiary. Uważa się, że dziobak oddzielił się od wspólnego z człowiekiem przodka ok. 170 mln lat temu. Mimo że zwierzę to posiada cechy swoiste wyłącznie dla ssaków, tj. sierść i karmienie młodych mlekiem matki, podobnie jak gady składa ono jaja i produkuje jad. Jad uwalniany jest przez kolce znajdujące się na tylnych kończynach u samców. Naukowcy odkryli, że tym tak różnym cechom odpowiadają geny przypominające odpowiednio geny gadów, ptaków oraz ssaków. "Genom dziobaka jest niezwykle ważny, ponieważ stanowi brakujące ogniwo w naszej wiedzy na temat początków ewolucji człowieka i innych ssaków. To nasz bilet na podróż do przeszłości, w której wszystkie ssaki znosiły jaja, jednocześnie karmiąc młode mlekiem. Stanowi on także ważną podstawę dla przyszłych odkryć na polu biologii i ewolucji ssaków" - wyjaśnia dr Chris Ponting, główny badacz w MRC Functional Genomics Unit na Uniwersytecie Oksfordzkim. Naukowcy badali genom pod kątem sekwencji DNA występujących wyłącznie u stekowców. Poszukiwali także genów, które u innych gatunków odgrywają rolę w produkcji jadu, elektrolokacji i wytwarzaniu mleka. Okazało się, że jad dziobaka jest istnym koktajlem białek, które pierwotnie pełniły inne funkcje, a rozwinął się na późnym etapie ewolucji zwierzęcia. Takie same białka można znaleźć w jadzie gadów, mimo że ewolucja obu gromad przebiegała niezależnie. Naukowcy odkryli ponadto, że dziobak ma dziesięć chromosomów płciowych (człowiek ma dwa). Dodatkowo sekwencje genetyczne odpowiedzialne za określenie płci bardziej przypominają sekwencje występujące u ptaków niż u ssaków. "Dziobak wygląda jak cudaczne połączenie cech ssaków, ptaków i gadów, a teraz okazuje się, że jego genom stanowi równie dziwaczną miksturę tych wszystkich cech. Jest to melanż dużo większy niż spodziewano się" - mówi Ewan Birney, kierujący zespołem, który wykonał analizę genomu w European Bioinformatics Institute.
