Zamiana dorosłych komórek w embrionalne komórki macierzyste właśnie stała się łatwiejsza
Naukowcy opracowali prostszy sposób przekształcania dorosłych komórek macierzystych w komórki zachowujące się jak embrionalne komórki macierzyste. Poza tym powstałe w ten sposób komórki stwarzają mniejsze zagrożenie pojawienia się komplikacji takich jak rak, niż komórki przekształcane przy użyciu obecnie stosowanych technik. Odkrycie daje nadzieje, że przekształcone dorosłe komórki macierzyste będą mogły być wykorzystywane do leczenia pacjentów z chorobami o podłożu genetycznym. Embrionalne komórki macierzyste charakteryzują się pluripotencją, co oznacza, że potencjalnie mogą zamienić się w jakikolwiek rodzaj komórki w organizmie. Natomiast dorosłe komórki macierzyste mogą przekształcić się jedynie w niektóre typy komórek. Na przykład komórki macierzyste krwi mogą zmienić się w różne rodzaje krwinek, a komórki macierzyste układu nerwowego - w różne rodzaje komórek nerwowych. Około dwa lata temu zespół japońskich naukowców przekształcił zwykłe dorosłe komórki w takie, które niczym embrionalne komórki macierzyste, charakteryzowały się rzeczywistą pluripotencją. Nazwali je indukowanymi pluripotencjalnymi komórkami macierzystymi (iPS). Komórki iPS stworzono poprzez iniekcję do komórek dorosłych wirusów zawierających cztery geny (Oct4, Sox2, c-Myc oraz Klf4). Geny przeprogramowały komórki skutecznie przywracając je do wcześniejszego stadium rozwoju. Jednakże metoda ta posiadała istotną wadę - wiele zwierząt, które otrzymywały komórki iPS zapadało na raka zaledwie kilka tygodni po operacji. Głównym winowajcą okazał się gen c-Myc. Ostatnie badania były możliwe dzięki odkryciu, że komórki nerwowe w mózgu myszy w sposób naturalny wytwarzają spore ilości produktów dwóch genów (Sox2 i c-Myc). Naukowcy podjęli więc próbę stworzenia komórek iPS z użyciem mniejszej liczby genów. Wyniki tych prób opublikowane zostały w wersji elektronicznej przez czasopismo Nature. Stwierdzono, że nerwowe komórki macierzyste można przekształcić w iPS za pomocą tylko dwóch genów: Oct4 w połączeniu albo z Klf4, albo z c-Myc. Według naukowców fakt, że iPS można wygenerować przy użyciu tylko dwóch genów świadczy o tym, że są na dobrej drodze. Celem ostatecznym jest całkowite wyeliminowanie użycia genów, ponieważ zawsze istnieje ryzyko, że aktywują one na przykład geny rakotwórcze. "Tylko w ten sposób będziemy w stanie wypracować metody leczenia chorób aktualnie nieuleczalnych, korzystając z terapii komórkami macierzystymi, które będą nie tylko skuteczne, ale także wystarczająco bezpieczne, aby stosować je u ludzi" - zauważa profesor Hans Schöler z Instytutu Biomedycyny Molekularnej im. Maxa Plancka w Niemczech. Mało prawdopodobne jest, aby terapie przyszłości miały bazować na użyciu nerwowych komórek macierzystych, ponieważ te dostępne są głównie w mózgu i dlatego są trudne w ekstrakcji. Jednakże wiedza zdobyta dzięki tym badaniom pomoże naukowcom odnaleźć inne komórki, które można traktować w ten sam sposób. Tymczasem zespół profesora Schölera pracuje już nad odnalezieniem małych molekuł, które mogłyby zastąpić geny. Na początku czerwca zespół ten opublikował już wyniki badań, które pokazują, że gen Oct4 można zastąpić molekułą tymczasowo aktywującą geny związane z pluripotencją. "Oct4 odgrywa kluczową rolę w przeprogramowaniu [komórek iPS]" - wyjaśnia profesor Schöler. "Jeżeli zdołamy zastąpić ten gen, to w najbliższej przyszłości powinniśmy być w stanie zastąpić także i trzy pozostałe."
Kraje
Niemcy