Badania datują początki HIV na przełom XX wieku
Nowe badania sugerują, że HIV (wirus zespołu nabytego braku odporności) zaczął rozprzestrzeniać się wśród ludzi na początku XX wieku, stymulowany przez szybki rozwój nowych miast i związane z tym nasilenie się nieodpowiedzialnych zachowań w postkolonialnej Afryce Środkowej. Wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z Europy, Afryki, USA i Australii zostały opublikowane w najnowszym wydaniu czasopisma Nature. HIV pojawił się prawdopodobnie w momencie, kiedy ludzie zamieszkujący w lasach Afryki Środkowej zaczęli spożywać mięso szympansów zakażone podobnym wirusem zwanym SIV (wirus upośledzenia odporności szympansów). Poprzednie badania wskazywały, że HIV zaczął krążyć wśród populacji ludzkiej w latach trzydziestych ubiegłego stulecia. Jednakże ostatnie badania wykazują, że wirus mógł pojawić się w L�opoldville (obecnie Kinszasa w Demokratycznej Republice Konga) już w latach osiemdziesiątych XIX w. W owym czasie L�opoldville było największym miastem Konga Belgijskiego. Przed nastaniem XX wieku w Afryce Środkowej nie było dużych miast. Naukowcy przypuszczają, że rozwój miast kolonialnych takich jak L�opoldville doprowadził do nasilenia się nieodpowiedzialnych zachowań, takich jak niebezpieczne stosunki seksualne, walnie przyczyniając się do rozprzestrzeniania się choroby. Badanie historii wirusa HIV nie jest łatwe, bowiem istnieje niewiele znanych próbek choroby sprzed lat osiemdziesiątych XX w., kiedy to po raz pierwszy oficjalnie opisano AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności). Podejmując próbę odnalezienia starszych próbek wirusa, naukowcy przebadali próbki tkanek zarchiwizowane w Afryce Środkowej. Dzięki ich poszukiwaniom odkryto drugą najstarszą do tej pory próbkę wirusa HIV w formie biobtatu węzła chłonnego pobranego od kobiety w Kinszasie w roku 1960. Naukowcy porównali wówczas sekwencje genetyczne próbki wirusa z najstarszą znaną próbką HIV, którą znaleziono w próbce krwi pobranej od mężczyzny w Kinszasie w roku 1959 i z innymi, znacznie późniejszymi próbkami wirusa. Wirus HIV mutuje w dosyć równym tempie. Dzięki porównaniu różnic w DNA poszczególnych próbek, naukowcy byli w stanie obliczyć kiedy po raz pierwszy pojawił się wirus HIV. Co ciekawe, dwie najstarsze próbki z Kinszasy okazały się zawierać najwięcej różnic, wskazując na to, że wirus obecny był już w Kinszasie od kilku dekad przed pobraniem tych próbek. "Według szacowanego przez nas cyklu mutowania [...] wirusy te wywodzą się od wspólnego przodka obecnego u populacji afrykańskiej już prawie od początku XX wieku" - napisali naukowcy. Po pojawieniu się u ludzi, wirus rozprzestrzeniał się stosunkowo wolno przez pierwszą połowę wieku, ale już w latach sześćdziesiątych zostało zakażonych wiele osób z regionu Afryki Środkowej. Wirus zaczął wówczas rozprzestrzeniać się na całym świecie i został ostatecznie rozpoznanych w latach osiemdziesiątych. "Poprzednia praca na temat sekwencjonowania HIV opierała się na zamrożonych próbkach, których jest tak naprawdę niewiele,' wyjaśnił profesor Michael Worobey z Uniwersytetu w Arizonie, w USA, zwracając uwagę, że najstarszymi próbkami po tych pobranych w Kinszasie są próbki wirusa datujące się na koniec lat siedemdziesiątych i początek osiemdziesiątych XX w. "Teraz, po raz pierwszy jesteśmy w stanie porównać dwa stosunkowo stare szczepy HIV" - dodał profesor Worobey. "To umożliwia nam obliczenie, jak szybko wirus ewoluował i sformułowanie wiarygodnych wniosków na temat momentu, w którym pojawił się u ludzi, jak szybko szerzyła się epidemia od tego momentu oraz jakie czynniki umożliwiły wirusowi przeniknięcie do organizmu człowieka i stanie się skutecznym ludzkim patogenem." Fakt, że wspólny przodek wirus HIV datuje się na ten sam okres, co budowa pierwszych miast w regionie skłania naukowców do przypuszczeń, że "budowa miast mogła ułatwić pojawienie się i rozprzestrzenienie HIV-1 na początkowym etapie". "W ten sposób, zakładanie i rozbudowa kolonialnych ośrodków administracyjno-handlowych, takich jak Kinszasa, mogły stworzyć odpowiednie warunki w regionie do tego, by stał się on epicentrum pandemii HIV/AIDS" - podsumowali. Profesor Worobey przekonany jest, że wyniki uzyskane przez jego zespół mogą być przyczynkiem do optymistycznego podejścia, że choroba zostanie pewnego dnia pokonana. "Sądzę, że wyłaniający się tutaj obraz, wedle którego zmiany jakich doświadczała populacja ludzka mogły otworzyć drogę do rozprzestrzenienia się HIV, wskazuje na to, że teraz możemy wprowadzić zmiany, które z kolei pomogą powstrzymać epidemię" - zauważył. "Jeżeli HIV ma jakikolwiek słaby punkt, to jest nim fakt, iż jest on stosunkowo słabo przenoszalny. Poczynając od lepszych testów i profilaktyki, poprzez szersze stosowanie terapii lekami przeciwretrowirusowymi, istnieje wiele sposobów na zablokowanie drogi wirusowi i zmuszenie go do wymarcia. Nasze wyniki sugerują, że są powody do optymizmu." Zespół planuje sprawdzić, czy nie ma więcej próbek wirusa ukrytych pośród innych próbek pobranych dziesiątki lat temu i przechowywanych w archiwach szpitali środkowoafrykańskich. "Dogłębne poznanie ewolucyjnej historii HIV-1 w oparciu o odnalezione sekwencje wczesnych przypadków w Afryce może dostarczyć istotnych informacji na temat patogenezy, zjadliwości i ewolucji pandemicznych wirusów AIDS" - czytamy.
Kraje
Australia, Belgia, Kongo, Dania, Francja, Stany Zjednoczone