Naukowcy rzucają światło na ewolucję oka Pierwsze oczy zwierząt mogły być prostymi, dwukomórkowymi tworami, które umożliwiały ich właścicielom wyczuwanie kierunku światła i poruszanie się w jego kierunku, według wyników badań niemieckich naukowców opublikowanych w ostatnim numerze czasopisma Nature. Naukowcy doszli... Pierwsze oczy zwierząt mogły być prostymi, dwukomórkowymi tworami, które umożliwiały ich właścicielom wyczuwanie kierunku światła i poruszanie się w jego kierunku, według wyników badań niemieckich naukowców opublikowanych w ostatnim numerze czasopisma Nature. Naukowcy doszli do takiego wniosku na podstawie badania larwy pierścienicy morskiej Platynereis dumerilii. "Platynereis można uznać za żywą skamielinę" - wyjaśnił naczelny autor badań, G sp r J�kely z Instytutu Biologii Rozwoju im. Maxa Plancka. "Nadal żyje w tym samym środowisku, co jej przodkowie miliony lat temu i zachowała wiele cech odziedziczonych po nich. Badania plamek ocznych jej larwy prawdopodobnie zbliżają nas najbardziej do wyobrażenia, jak mogły wyglądać czy na początku ewolucji." Każdego dnia mikroskopijne larwy morskich bezkręgowców takich jak robaki, gąbki i meduzy podpływają do światła pod powierzchnią oceanu. Zdolność płynięcia w stronę źródła światła zwana jest fototaksją, a dzienna migracja zooplanktonu to największy ruch biomasy na Ziemi. Maleńkie oczy tych zwierząt mają najprostszą budowę, bowiem składają się z zaledwie dwóch komórek: fotoreceptora i komórki barwnikowej. Choć nie mogą tworzyć obrazów, "proto-oczy" czy "plamki oczne" umożliwiają organizmowi dokładne wyczuwanie kierunku światła. Jednakże do tej pory sposób funkcjonowania tych prymitywnych oczu pozostawał tajemnicą. W czasie ostatnich badań zespół odkrył komórkę nerwową, która łączy fotoreceptor oka z komórkami sterującymi ruchem larwy w wodzie. Po wykryciu światła, komórka fotoreceptorowa wysyła sygnał elektryczny przez nowo odkryty neuron do komórek pokrytych rzęskami - cienkimi wypustkami włosowatymi, które uderzają w wodę i umożliwiają zwierzęciu poruszanie się. Druga komórka zawiera barwnik i jest odpowiedzialna za wrażliwość kierunkową oka przez rzucanie cienia na komórkę fotoreceptora. Rozmiar i kształt cienia zmienia się w zależności od położenia źródła światła, a tę informację przynosi rzęskom sygnał z fotoreceptora. "Wyniki dostarczają informacji na temat, wedle naszej wiedzy, pierwszej mechanistycznej fototaksji u larw zooplanktonu morskiego i pokazują w jak prosty sposób sterują nią plamki oczne" - stwierdzili naukowcy. "Przez długi czas nikt nie miał pojęcia w jaki sposób fototaksja odbywa się u zwierząt za pomocą prymitywnych oczu i układu nerwowego" - zauważył Detlev Arendt z Europejskiego Laboratorium Biologii Molekularnej (EMBL). "Wydaje się, że pierwsze oczy w królestwie zwierząt ewoluowały dokładnie w tym celu. Tak oto zrozumienie fototaksji wyjaśnia pierwsze etapy ewolucji oka." Kraje Niemcy
