Rzadka gwiazda magnetyczna wychodzi z ukrycia w spektakularnym stylu
Jak podaje w czasopiśmie Monthly Notices of the Royal Astronomical Society międzynarodowy zespół naukowców, kilka teleskopów zarejestrowało ogromny rozbłysk pochodzący z rzadkiego typu gwiazdy zwanej magnetarem. Magnetar ten, oznaczony SGR 0501+4516, znajduje się 15.000 lat świetlnych od Ziemi i pozostawał nieodkryty, aż do niedawnego wybuchu energii, który zdradził jego obecność. Magnetary cechują się polem magnetycznym 10 miliardów razy silniejszym od pola magnetycznego Ziemi, co sprawia, że są zdecydowanie najbardziej namagnetyzowanymi obiektami we wszechświecie. Gdyby na przykład umieścić taki magnetar w połowie drogi pomiędzy Ziemią a Księżycem, jego pole magnetyczne wyczyściłoby kompletnie dane ze wszystkich kart kredytowych na naszej planecie. Dotychczas zidentyfikowano w całej galaktyce tylko 15 magnetarów. W tym ostatnim przypadku akcja rozpoczęła się 22 sierpnia 2008 r., kiedy to gwałtowna fala promieni rentgenowskich spowodowała aktywację czujnika na międzynarodowym satelicie Swift. Zaledwie 12 godzin później teleskopy obserwatorium kosmicznego XMM-Newton Europejskiej Agencji Kosmicznej skierowane zostały na źródło, z którego pochodziły promienie i rozpoczęto gromadzenie danych. W ciągu kolejnych czterech miesięcy zaobserwowano setki mniejszych wybuchów promieniowania rentgenowskiego, dzięki czemu naukowcy byli w stanie przeprowadzić bardzo szczegółowe badania rozpadu magnetara. W międzyczasie, pięć dni po pierwszym rozbłysku, obserwatorium kosmiczne Integral wykryło wysokoenergetyczne promieniowanie rentgenowskie pochodzące z magnetara (będące poza pasmem odbieranym przez XMM-Newton). Promieniowanie to zanikło w ciągu kolejnych 10 dni. Rozbłyski magnetarów mają miejsce wtedy, kiedy pole magnetyczne oddziałuje na powłokę gwiazdy, uwalniając materię na zewnątrz w potężnej erupcji. Materia pląta się w polu magnetycznym, zmieniając jego konfigurację i doprowadzając w ten sposób do uwolnienia jeszcze większej ilości energii. Choć magnetary znajdują się bardzo daleko, są w stanie dostarczyć na Ziemię tyle samo energii co światło naszego Słońca. "Magnetary umożliwiają nam badanie ekstremalnych warunków materii, których nie można odtworzyć na Ziemi" - mówi naczelny autor artykułu, Nanda Rea z Uniwersytetu Amsterdamskiego w Holandii. Nie wiadomo dokładnie, skąd się wzięły magnetary. Najpopularniejsza teoria mówi, że magnetar to niewielkie jądro pozostałe po eksplozji silnie magnetycznej gwiazdy, ale brak na to jednoznacznych dowodów. "Gdybyśmy znaleźli magnetar w grupie silnie magnetycznych gwiazd, to mielibyśmy dowód" - mówi dr Rea. Wedle innej teorii, śmierć normalnej gwiazdy powoduje, że jej jądro nabiera przyśpieszenia i tworzy się dynamo, które zwiększa swoje pole magnetyczne, aż w końcu zamienia się w magnetar. Choć astronomowie planują kontynuować polowanie na nowe magnetary, ich praca związana z SGR 0501+4516 jeszcze się nie skończyła. Wiedzą już, gdzie się znajduje ten magnetar i w przyszłym roku teleskopy XMM-Newton znowu skierują się w jego stronę, aby astronomowie mogli zbadać go w czasie gdy znajduje się w stanie spoczynku.