Niestabilność – wyzwanie, któremu musi sprostać UE
Wojny i niestabilność na Bliskim Wschodzie – nasilone w efekcie rywalizacji geopolitycznej – przyczyniły się do powstania bezwzględnych podmiotów niepaństwowych, takich jak Państwo Islamskie. Spowodowały także największy kryzys migracyjny od czasów II wojny światowej. Prace w ramach projektu Projekt FLAME, realizowany dzięki wsparciu z programu „Maria Skłodowska-Curie”, miał trzy główne cele. „Chcieliśmy zidentyfikować czynniki polityczne, społeczno-gospodarcze i czynniki związane z bezpieczeństwem wpływające na niestabilność w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (MENA)”, mówi dr Corinna Horst, koordynatorka projektu. Zespół projektu badał również, jak bardzo na te czynniki wpływa dążenie państw i podmiotów niepaństwowych do zaspokojenia swoich interesów geopolitycznych, a także próbował określić działania, jakie UE i Stany Zjednoczone mogą wspólnie podjąć, żeby zmniejszyć te zależności. W trakcie prac nad projektem zmienił się zakres badań: na początku celem badaczy było zrozumienie trendów geopolitycznych i trendów bezpieczeństwa w regionie MENA, ale zdobyta wiedza pozwoliła im na opracowywanie możliwych do zastosowania rozwiązań i strategii politycznych. „Dzięki Kristinie Kausch, starszej badaczce organizacji German Marshall Fund (GMF) of the United States, udało nam się przeprowadzić wywiady z urzędnikami UE i zainteresowanymi stronami”, wyjaśnia dr Horst. W swojej pracy badaczka wykorzystała też kontakty z transatlantyckiej sieci ekspertów tej organizacji. Kluczowe rezultaty projektu „Podczas badań udało nam się poszerzyć wiedzę, którą do projektu wniosła Kristina Kausch, i dojść do paru interesujących wniosków”, wyjaśnia dr Horst. Na przykład zespół projektu opracował typologię sojuszy geopolitycznych między podmiotami państwowymi i niepaństwowymi na Bliskim Wschodzie oraz stworzył koncepcję „odpornych ostoi”, czyli państw–sojuszników na Bliskim Wschodzie. Ponadto w ramach projektu FLAME badacze zastosowali innowacyjną metodologię badań nad związkiem pomiędzy geopolityką a cyberwojną na Bliskim Wschodzie i jego wpływem na klasyczne mechanizmy odstraszające w regionie. Opracowali także nowe ramy trójkierunkowego podejścia politycznego mającego na celu zapobieganie konfliktom na Bliskim Wschodzie i ich rozwiązywanie. „Wszystkie opracowane przez nas rozwiązania zostały zaprezentowane w recenzowanych czasopismach naukowych i/lub publikacjach ukierunkowanych na politykę, rozpowszechnionych wśród licznych członków transatlantyckiej sieci fundacji Transatlantic Foundation współpracującej z organizacją GMF”, wyjaśnia dr Horst. Rezultaty projektu były wykorzystywane podczas trwających w UE debat na temat roli UE w południowym sąsiedztwie i w krajach szeroko pojętego Bliskiego Wschodu. Wyniki badań zostały również udostępnione na platformie OpenAire na zasadzie otwartego dostępu. Plany na przyszłość „Badaczka i organizacja prowadząca projekt będą nadal rozpowszechniać wyniki i rozwiązania opracowane w ramach projektu FLAME oraz kontynuować badania rozpoczęte podczas jego realizacji”, potwierdza dr Horst. Rezultaty projektu będą szeroko omawiane i wykorzystywane do dalszych prac, między innymi w ramach kontynuowania zapoczątkowanych podczas projektu regularnych konsultacji z działem ds. MENA Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych oraz grupami roboczymi Rady Europejskiej ds. Maszreku i Maghrebu oraz krajów Zatoki Perskiej. Będą także bardzo pomocne podczas dyskusji na temat wdrożenia podejścia UE opartego na odporności, wysiłków dyplomatycznych UE na rzecz rozwiązania kwestii Iranu oraz stanowiska UE w sprawie skomplikowanej sytuacji politycznej w Libii, Syrii i Jemenie. Rezultaty dotyczące cyberwojny jako kluczowego przyszłego czynnika wpływającego na niestabilność na Bliskim Wschodzie zostaną wykorzystane do udoskonalania realizowanych strategii i opracowywania nowych inicjatyw UE mających na celu rozwiązanie tego problemu. Będą także omawiane podczas wydarzeń zaplanowanych na 2019 i 2020 r. oraz posłużą do przygotowania sprawozdania na temat przyszłości stosunków eurośródziemnomorskich. Koncepcje i rozwiązania opracowane podczas realizacji projektu FLAME zostaną również szczegółowo zaprezentowane w dwóch nowych artykułach opublikowanych w recenzowanych czasopismach naukowych.
Słowa kluczowe
FLAME, Bliski Wschód, niestabilność, Bliski Wschód i Afryka Północna, MENA, geopolityczny, Afryka Północna, cyberwojna, polityka zagraniczna, trendy bezpieczeństwa, German Marshall Fund
