Wolno ząbkujące dzieci powinny częściej odwiedzać ortodontę?
W artykule opublikowanym w ogólnodostępnym czasopiśmie Public Library of Science (PLoS) Genetics brytyjscy i fińscy genetycy wskazują na pięć genów powiązanych z okresem wyrzynania się pierwszych zębów mlecznych z dziąsła dziecka. Mimo iż te zęby są tymczasowe, naukowcy postawili hipotezę, że mają one niezwykle istotne znaczenie dla ogólnego zdrowia i samopoczucia dziecka. Ich założenie okazało się słuszne. Wyniki badań stanowią dorobek projektu EURO-BLCS (Biologiczne, kliniczne i genetyczne markery zagrożenia chorobą sercowo-naczyniową w przyszłości), który uzyskał 1,4 mln EUR z tematu "Jakość życia" Piątego Programu Ramowego (5PR) UE. Proces dochodzenia do pełnego garnituru lśniących zębów stanowi swego rodzaju rytuał przejścia i może zabrać maluchowi pierwsze trzy lata życia. Zaczyna się w łonie wraz z rozwojem zawiązków, które stanowią podstawę pierwszych zębów. Rodzice często zauważają pierwszy ząb - namacalną oznakę rozwoju dziecka - w wieku około sześciu miesięcy, czyli mniej więcej w okresie, w którym dieta dziecka zaczyna obejmować stałe pokarmy. Pierwsza korona zęba u dziecka szybciej rozwijającego się może pojawić się już w wieku trzech miesięcy, podczas gdy dziecko wolniej rozwijające się musi poczekać na nią niemal do ukończenia pierwszego roku życia. Czy pierwsze zęby pojawiają się równie niespodziewanie, co pierwsze chwiejne kroki dziecka? Naukowcy zdeterminowani aby potwierdzić ogromne znaczenie środowiska prenatalnego w rozwoju zębów, obrali sobie za cel rolę, jaką odgrywa ekspresja genów. Zespół zanalizował cały kod genetyczny 6.000 osób z Finlandii i Wlk. Brytanii, objętych badaniem kohorty urodzeniowej na północy Finlandii oraz badaniami obserwacyjnymi rodziców i dzieci w Avon. Wyniki badań, dzięki ścisłej obserwacji uczestników od wczesnej ciąży matek po wiek dojrzały, dały profesor Marjo-Riitcie Jarvelin ze School of Public Health przy Imperial College w Londynie, Wlk. Brytanii, i jej kolegom rzeczywiste pojęcie o tym, jak dochodzi do powstania zębów. Ich odkrycia doprowadziły do opracowania listy pięciu wariantów genu, który wydaje się kontrolować przebijanie się przez linię dziąseł pierwszego zęba dziecka. Zazwyczaj jako pierwsze wyrzynają się dwa przednie zęby na dole, zwane siekaczami przyśrodkowymi. Następnie zęby pojawiają się jeden po drugim i kolejnymi są dwa środkowe na górze, po czym przebijają się boczne i tylne. Interesującym jest to, że kiedy powiązać ze sobą te same pięć wariantów genu, okazuje się, że są one kluczem do późniejszego rozwoju zębów. Zespół naukowy profesor Jarvelin postawił pytanie, czy liczba zębów pojawiających się w pierwszym roku życia jest w podobny sposób kontrolowana przez warianty genu. Choć pytanie wydaje się być proste, odpowiedź na nie już taka nie jest. Zęby zwykle uwidaczniają się dopiero po urodzeniu. Niemniej zaczynają kształtować się już na wczesnym etapie rozwoju. Wraz z nabieraniem kształtu przez twarz dziecka w łonie, rozwój zębów i podniebienia jest ściśle kontrolowany w przestrzeni i czasie przez ekspresję genów. Związane z tym nieprawidłowości mogą doprowadzić do wykształcania się zębów poza prawidłową linią lub braków w uzębieniu, a nowe odkrycia naukowe mogą podpowiedzieć sposoby walki z tymi wadami rozwojowymi. Naukowcy opisali w swoim artykule, w jaki sposób wspólna praca setek genów jest niezbędna do zbudowania zęba, jednakże u dzieci posiadających wspomniane pięć wariantów genu pierwsze zęby pojawiają się zwykle później. Dzieci wolniej rozwijające się mają zazwyczaj mniej zębów w wieku jednego roku i mogą potrzebować leczenia ortodontycznego. Genetycy ujawnili, że konsekwencje tych zaskakujących odkryć wykraczają daleko poza rozwój zębów. Na liście w sposób nieoczekiwany znalazły się geny, o których wiadomo, że biorą udział w rozwoju kilku innych części ciała takich jak czaszka, palce rąk i nóg czy serce. Choć pełnienie wielu funkcji w przypadku genu nie jest niczym niezwykłym to naukowcy mają nadzieję, że po potwierdzeniu ich odkryć wyniki badań przyczynią się do ustalenia wariantów genetycznych, które zwiększają zagrożenie nowotworami lub innymi agresywnymi chorobami w późniejszym okresie życia. "Mamy nadzieję... że te odkrycia pogłębią wiedzę o tym, dlaczego rozwój płodowy wydaje się tak istotnym czynnikiem w kontekście pojawiania się wielu przewlekłych chorób" - podsumowuje profesor Jarvelin.
Kraje
Finlandia, Zjednoczone Królestwo