Finansowane przez UE badanie przyczynkiem do skuteczniejszej ochrony ekosystemów słodkowodnych
Według wyników badania afrykańskich i europejskich badaczy, opublikowanego w dzienniku Conservation Letters, metody stosowane obecnie przy planowaniu strategii ochrony środowiska nie zapewniają odpowiedniej ochrony ekosystemów słodkowodnych oraz realizowanych przez nie usług. Naukowcy z Belgii, Niemiec, Holandii, Senegalu, RPA, Szwajcarii oraz Zjednoczonego Królestwa skorzystali ze wsparcia UE w ramach projektu BIOFRESH ("Bioróżnorodność w ekosystemach słodkowodnych: Stan, tendencje, naciski i priorytety ochrony"), na którego realizację przyznano dotację w wysokości 6 465 406 euro ze środków tematu "Środowisko" siódmego programu ramowego UE (7PR). Wody słodkie należą do najbardziej zagrożonych ekosystemów na świecie i choć zajmują mniej niż 1% powierzchni Ziemi, zamieszkuje je ponad jedna trzecia znanych na świecie gatunków oraz około jedna trzecia wszystkich kręgowców. Wzrost populacji ludzkiej oraz rozwój gospodarczy stale zagrażają dobrej kondycji ekosystemów słodkowodnych, stawiając pod znakiem zapytania ich zdolność do wspierania bioróżnorodności oraz realizacji takich usług ekosystemowych, jak nawadnianie, oczyszczanie i dostarczanie ludziom żywności. Międzynarodowa grupa badaczy domaga się zdobycia bardziej zasadniczych informacji dotyczących stanu oraz dystrybucji bioróżnorodności w ekosystemach wodnych, aby umożliwić skuteczniejsze zaplanowanie ich ochrony oraz inwestycji w te cele. Podstawą wyników badań jest wszechstronna ocena bioróżnorodności w wodach słodkich na terenie Afryki, przeprowadzona w ramach najbardziej szczegółowego badania bioróżnorodności wód słodkich na całym kontynencie, jakie kiedykolwiek przeprowadzono. Naukowcy porównali dane zawarte na mapach zasięgu dotyczące 4203 gatunków słodkowodnych oraz 3521 gatunków lądowych z całej Afryki z danymi dotyczącymi obszarów chronionych, występowania dużych tam, ubogich terenów wiejskich oraz z czerwoną listą Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) - katalogiem, w którym uszeregowano rośliny i zwierzęta zagrożone całkowitym wyginięciem, kwalifikując je jako poważnie zagrożone, zagrożone lub narażone na niebezpieczeństwo. Mając do dyspozycji wszystkie te dane, naukowcy byli w stanie przeanalizować stan, zagrożenia oraz ochronę bioróżnorodności wód słodkich. Odkryli, że problem leży w zagadnieniu, na które ukierunkowano badania, czyli w przeznaczaniu większości wsparcia na ochronę gatunków lądowych i tak zwanych "gatunków charyzmatycznych". Określenie gatunki charyzmatyczne odnosi się do działań związanych z przeznaczaniem wsparcia na ochronę jednego określonego znanego i atrakcyjnego gatunku, takiego jak na przykład panda. Grupy zajmujące się ochroną środowiska próbują często gromadzić wsparcie dla całych ekosystemów, używając jednego gatunku jako "gatunku sztandarowego". Jednak w rzeczywistości, jak pokazuje to badanie, przez taki nacisk na gatunki charyzmatyczne i lądowe, działania zmierzające do ukazania występowania i istniejących zagrożeń dla wielu gatunków słodkowodnych pozostają relatywnie niezauważone. Zespół odkrył, że ustalanie priorytetów i celów inwestycji w ochronę środowiska tylko na podstawie wiedzy o ptakach, ssakach i płazach może być niewystarczające w przypadku zwierząt słodkowodnych, takich jak ryby, mięczaki i kraby. Plany ochrony ekosystemów słodkowodnych są często nakreślane z użyciem gatunków "zastępczych". Jednak zespół ostrzega, że nie zapewnia to wystarczającej ochrony przed różnymi zagrożeniami ze strony człowieka i klimatu. Ekosystemy słodkowodne są z natury dynamiczne i transgraniczne, co oznacza, że potrzeby związane z ich ochroną często nie są zaspokajane w ramach obszarów chronionych planowanych wokół ekosystemów naziemnych. Podczas ich badania zasygnalizowano uprzywilejowaną pozycję gatunków lądowych i charyzmatycznych, co powoduje brak wszechstronnej i kompletnej wiedzy na temat globalnych wzorców i tendencji bioróżnorodności słodkowodnej, w związku z czym zespół postuluje przeprowadzenie ukierunkowanych i odpowiednio zaplanowanych badań nad bioróżnorodnością ekosystemów słodkowodnych i przyznanie funduszy na te badania. Celem projektu BIOFRESH jest stworzenie globalnej platformy informacyjnej dla naukowców i podmiotów zarządzających ekosystemami, z dostępem do wszystkich udostępnionych baz danych, zawierających opis rozmieszczenia, stanu oraz tendencji w globalnej bioróżnorodności ekosystemów słodkowodnych. W ramach projektu, który rozpoczęto w roku 2009 z zamiarem kontynuowania do roku 2014, współpracuje 19 instytucji badawczych z Austrii, Francji, Niemiec, Węgier, Malezji, Filipin, Słowenii, Hiszpanii, Szwecji, Szwajcarii oraz Zjednoczonego Królestwa.Więcej informacji: BIOFRESH: http://www.freshwaterbiodiversity.eu/
Kraje
Austria, Belgia, Szwajcaria, Niemcy, Hiszpania, Francja, Malezja, Niderlandy, Filipiny, Szwecja, Słowenia, Senegal, Zjednoczone Królestwo, Republika Południowej Afryki