Recykling w epoce kamienia
Co oczywiste, świat w okresie górnego paleolitu - od 50 000 do 10 000 lat temu - różnił się od tego, który znamy dzisiaj. Człowiek kolonizował Ameryki, przekraczając wąski pas lądu, w miejscu którego dziś znajduje się szeroka na 53 km Cieśnina Beringa między Rosją i USA. Wśród zbierackich społeczności zaczęły pojawiać się różnice, widoczne w kamiennych narzędziach, które przystosowywano do różnych warunków życia. Teraz okazuje się ponadto, że to wówczas człowiek zaczął stosować recykling. Rewelacyjnego odkrycia, że ludzie z górnego paleolitu wykorzystywali powtórnie swoje kamienne artefakty, dokonali uczestnicy badania przeprowadzonego na Universitat Rovira i Virgili oraz w Katalońskim Instytucie Paleoekologii Człowieka i Ewolucji Społecznej (IPHES). Wnioski te wysnuto na podstawie wypalanych artefaktów znalezionych w wykopalisku Mol¡ del Salt w hiszpańskim Tarragonie. Z uwagi na trudności związane z badaniem tego rodzaju praktyk na podstawie danych archeologicznych, analizę wykorzystywanych ponownie narzędzi kamiennych z czasów prehistorycznych podejmowano dotąd niezwykle rzadko. Jak pokazuje badanie opublikowane w czasopiśmie Journal of Archaeological Science, znalezienie pewnych dowodów jest jednak możliwe. "Aby określić, czy mamy do czynienia z ponownym wykorzystaniem narzędzia, trzeba rozróżnić dwa etapy jego użytkowania: przed modyfikacją oraz po niej. Między tymi etapami prowadzone były czynności związane z modyfikacją. Tego typu systematyczne badanie przeprowadzone zostało po raz pierwszy w historii", tłumaczy Manuel Vaquero z Universitat Rovira i Virgili. Archeolodzy odkryli znaczne ilości pozostałości wypalanych narzędzi w wykopalisku Mol¡ del Salt (Tarragona), datowanych na koniec górnego paleolitu, tj. ok. 13 000 lat temu. "Wybraliśmy te wypalane artefakty, ponieważ możemy w bardzo prosty sposób dowiedzieć się, czy były po wypaleniu modyfikowane czy nie", wyjaśnia naukowiec. Wyniki badań wskazują, że ponowne wykorzystywanie narzędzi było w górnym paleolicie praktyką codzienną. Nie jest ona jednak udokumentowana w ten sam sposób co w przypadku innych rodzajów artefaktów. Ponowne używanie narzędzi było częstsze w przypadku czynności domowych i wydaje się wynikać z doraźnej potrzeby. Naukowcy wykazali, że narzędzia specjalistyczne, na przykład groty strzał używanych do polowań, niemal nigdy nie były wykonywane z ponownie wykorzystywanych artefaktów. Z kolei artefakty o podwójnej funkcji (łączące dwa rodzaje narzędzi w jednym przedmiocie) były częściej powtórnie używane. "Wskazuje to, że duża część tych narzędzi nie była od początku pomyślana jako artefakty w podwójnej funkcji, ale że najpierw robiono jedno narzędzie, by potem dodać drugą funkcję", mówi uczestnik badania. Historia artefaktów i kolejność modyfikacji, jakich w nich dokonywano, mają fundamentalne znaczenie dla możliwości zrozumienia ich ostatecznego kształtu. Zdaniem Manuela Vaquero "jest to szczególnie ważne z kulturowego punktu widzenia, ponieważ uważa się, że w okresach, takich jak górny paleolit większe zaawansowanie narzędzi oznacza wyższy poziom rozwoju intelektualnego". Ponowne wykorzystywanie materiałów oznaczało, że ludzie górnego paleolitu nie musieli tak często i daleko przemieszczać się w poszukiwaniu surowców do produkcji narzędzi. "Używali artefaktów porzuconych przez grupy wcześniej zamieszkujące dane miejsce". "Rozwiązanie takie było istotne także z ekonomicznego punktu widzenia, gdyż zwiększało dostępność surowców kamiennych, szczególnie w czasach niedoboru. Ponadto, jest to ważny czynnik w kontekście interpretacji znalezisk archeologicznych, które mogą być teraz postrzegane nie tylko jako miejsce życia ludności, ale także źródło surowców", wyjaśnia naukowiec. Vaquero i jego współpracownicy uważają, że praktykę ponownego wykorzystywania narzędzi trzeba brać pod uwagę, analizując dane z wykopalisk. "Ludność zamieszkująca dane tereny mogła przynieść ze sobą przedmioty z miejsca wcześniejszego pobytu. Mogła też nawet kopać i usuwać wierzchnie warstwy gruntu w poszukiwaniu narzędzi".Więcej informacji: Universitat Rovira i Virgili: http://www.urv.cat/en_index.html Journal of Archaeological Science: http://www.journals.elsevier.com/journal-of-archaeological-science/
Kraje
Hiszpania