Sposób na ułatwienie podejmowania lepszych decyzji w podeszłym wieku
Osoby starsze często dokonują gorszych wyborów ukierunkowanych na cel niż ich młodsi odpowiednicy. Ta zmiana, która może wpływać na kluczowe decyzje dotyczące zdrowia i finansów, stała się przedmiotem badań podstawowych prowadzonych w ramach unijnego projektu AGERISK. Wyniki tych badań mogą pewnego dnia pomóc starzejącym się społeczeństwom w realizacji działań mających na celu poprawę jakości życia obywateli. Dr Job Schepens, uczony korzystający ze wsparcia programu „Maria Skłodowska-Curie”, w toku swoich badań zidentyfikował zmiany w sposobie dokonywania wyborów przez osoby starsze w zależności od złożoności środowiska. „Wydaje się, że starsi dorośli dłużej polegają na prostszych strategiach uczenia się, im bardziej wymagające staje się środowisko wyboru”, twierdzi dr Schepens wraz z pozostałymi uczonymi, którzy opisali wyniki swoich badań w artykule pt. „Aging of the Exploring Mind: Older Adults Deviate more from Optimality in Complex Choice Environments”(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Badanie polegało na porównaniu 32 seniorów (wolontariuszy) z 29 młodszymi dorosłymi pod kątem radzenia sobie z szeregiem problemów w ramach tzw. testu wielorękiego bandyty, w którym uczestnicy korzystają z automatu do gry z wieloma ramionami i ograniczoną liczbą prób zebrania pieniędzy poprzez pociągnięcie za poszczególne ramiona. Uczestnicy musieli zdecydować, za które ramię pociągnąć: to, które dawało najwyższą nagrodę w przeszłości, czy może inne, w nadziei na jeszcze wyższą nagrodę.
Wchodząc w nieznany obszar
Badanie metodą tzw. testu wielorękiego bandyty wykorzystuje dylemat „eksploracja a eksploatacja”(odnośnik otworzy się w nowym oknie): „Czy powinniśmy wybrać to, co już znamy, i uzyskać efekt zbliżony do naszych oczekiwań (eksploatacja), czy wybrać coś, czego nie jesteśmy pewni, i być może więcej się dzięki temu nauczyć lub zyskać (eksploracja)?” „Osoby starsze wybierały opcję najwyższej oczekiwanej wartości o około 5 % rzadziej niż młodsi dorośli”, zaobserwowali naukowcy. „Wydaje się, że faza eksploracji przebiega u osób starszych w sposób nieoptymalny i bardziej zróżnicowany”. Naukowcy uważają, że może się tak dziać, ponieważ z wiekiem jest nam coraz trudniej budować bogate wyobrażenia na temat przyszłych nagród. Oprócz prowadzenia eksperymentów laboratoryjnych dr Schepens zbiera również dane na większą skalę za pośrednictwem internetu, wykorzystując swoje wykształcenie w dziedzinie sztucznej inteligencji oraz doktorat z lingwistyki obliczeniowej. W ramach stypendium programu „Maria Skłodowska-Curie” uczony odbył także szkolenie w zakresie obliczeniowych modeli uczenia się poprzez wzmocnienie. Naukowcy zaprezentowali swoje wyniki na konferencjach w wielu różnych dziedzinach, w tym rozwojowej neuronauki poznawczej i neuroekonomii. „Wyniki powinny zainteresować naukowców zajmujących się tematyką starzenia się, procesów decyzyjnych oraz neuroplastyczności i uczenia się”, dodaje dr Schepens. „Prace projektowe zrodziły szereg nowych pytań badawczych na temat sposobów wzmocnienia reprezentacji umysłowych dotyczących środowisk złożonych wyborów”. Uczelnie wyższe i firmy edukacyjne ukierunkowane na dorosłych studentów mogą być szczególnie zainteresowane wynikami projektu AGERISK, gdyż demonstrują one między innymi, jak przebiega proces uczenia się u starszych dorosłych. Konieczne będą dalsze badania oparte na wstępnych ustaleniach uzyskanych w trakcie badań podstawowych, jednak naukowcy uważają, że ten obszar ma kluczowe znaczenie dla decydentów z uwagi na fakt, że społeczeństwa się starzeją. „Wiedza, którą oferuje projekt, powinna pomóc w znalezieniu sposobów na to, by osoby starsze mogły pozostać niezależne w podejmowaniu swoich decyzji”, podsumowuje dr Schepens.
