Włączyć tryb prywatny? Wyzwania polityczne związane z mediami społecznościowymi
Mówiąc o nowych standardach życia po pandemii, zwykle mamy na myśli pracę z domu oraz kontaktowanie się ze światem za pomocą mediów społecznościowych i oprogramowania wideokonferencyjnego. Przemiany te są jednak wynikiem procesu, który zaczął się dużo wcześniej, i mają wpływ także na dyplomatów i decydentów. Narzędzia cyfrowe zaczęły zmieniać sposób prowadzenia dyplomacji na długo przed 2020 rokiem. Badania prowadzone w ramach finansowanego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) projektu DIPLOFACE (Diplomatic Face-Work – between confidential negotiations and public display) skupiały się na rewolucyjnych zmianach w praktykach dyplomatycznych. Jaki wpływ miały media społecznościowe na tradycyjną politykę? Czy starania decydentów w zakresie prezentowania proaktywnej postawy na Twitterze kolidują z negocjacjami za zamkniętymi drzwiami, a także kulturą powściągliwości i tajemnicy? Co z cyfryzacją brukselskiej dyplomacji przed pandemią COVID-19 i po jej wygaśnięciu? Wiele osób może być skłonnych udzielić twierdzącej odpowiedzi na drugie z tych pytań. Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump zwykł publikować tweety, którymi niejednokrotnie zaskakiwał swoich partnerów międzynarodowych. Rebecca Adler-Nissen, główna badaczka projektu DIPLOFACE, przedstawia jednak to zagadnienie z zupełnie innej perspektywy, zaznaczając większą subtelność działań. „Posty Trumpa na Twitterze stanowią przejaw niektórych aspektów zachowań politycznych w sieci, jednak internetowy świat polityki jest równie złożony jak jego odpowiednik w realnym świecie. Agresywne słowa wykrzyczane przez włączenie caps locka nie zastąpiły nagle protokołu dyplomatycznego czy powściągliwości – oba te elementy nadal odgrywają pewną rolę w kontaktach internetowych”, wyjaśnia badaczka, która jest także profesorem na Uniwersytecie Kopenhaskim.
Znaleźć równowagę
Polityka w mediach społecznościowych skupia się na próbach zrównoważenia skutecznej współpracy międzynarodowej oraz społecznego poparcia. Wiadomości przekazywane przez media 24 godziny na dobę, powszechność poczty elektronicznej, filmy, nieustanny zalew informacji, a także społeczne oczekiwania większej przejrzystości w polityce światowej oznaczają, że decydenci polityczni muszą w coraz większym stopniu skupiać się na utrzymaniu delikatnej równowagi pomiędzy tymi dwoma aspektami polityki. Pandemia COVID-19 jest tu świetnym przykładem. Zespół projektu DIPLOFACE badał, jak pandemia wpłynęła na dyplomację w związku z restrykcjami, koniecznością zachowania dystansu społecznego i nagłą popularyzacją internetowych spotkań i wideokonferencji. Badacze odkryli, że zmiany wcale nie nastąpiły nagle. „Socjolog Karin Knorr Cetina mówi o »sztucznie wytworzonej sytuacji«. Udowadniamy, że większość spotkań dyplomatów odbywała się z użyciem środków cyfrowych (w sztucznym środowisku) jeszcze przed pandemią COVID-19. To co mnie interesuje, to sposób w jaki rozwój technologii wpływa na dyplomację, wywołując napięcie zawodowe i osobisty opór w sztucznie wytworzonych sytuacjach”, wyjaśnia Adler-Nissen. Co ciekawe, wiedza na temat tego powiązania nadal pozostaje słabo rozpowszechniona. Wypełnienie tej luki wymaga prowadzonej „na żywo” obserwacji procesu negocjacji realizowanego przez dyplomatów i uwzględnienia wszystkich podmiotów zewnętrznych. „W ramach naszych badań przyjrzeliśmy się jako pierwsi temu, w jaki sposób liderzy i dyplomaci radzą sobie z nagłym i nieprzewidzianym powiązaniem poufnych negocjacji z opinią publiczną. Zagadnienie to zgłębiamy dzięki zróżnicowanym metodom i gromadzeniu różnego rodzaju danych empirycznych w ramach prac terenowych, bezpośrednich obserwacji, rozmów oraz analiz milionów wpisów w mediach społecznościowych”, zauważa Adler-Nissen.
Zalew informacji
Media społecznościowe i wideokonferencje nie oferują w praktyce większej dostępności i przejrzystości. Zespół odkrył ponadto znaczące lokalne różnice dotyczące interpretacji treści w mediach społecznościowych i sposobach korzystania z platform. Niektórzy politycy decydują się na korzystanie z nowych narzędzi komunikacyjnych w celu przedstawiania siebie w roli kompetentnych negocjatorów, natomiast innych szybko męczą ciągła komunikacja, zalew informacji oraz naruszenia poufności. „Mówiąc oględnie, rewolucja cyfrowa zmienia oblicze oraz normy dyplomacji. Korzystanie z mediów społecznościowych wiąże się zatem nie tylko z problemami związanymi z prezentacją lokalnej tożsamości użytkownika, ale także definiowaniem ideałów zawodu dyplomaty”, zauważa Adler-Nissen. Adler-Nissen kontynuuje prace, badając, jak międzynarodowa scena polityczna zmienia się pod wpływem cyfryzacji, oraz sprawdzając, czy taka transformacja tworzy nierówności między państwami. „Myślę, że nigdy nie porzucę tego projektu, nawet po jego formalnym zakończeniu. Praca w ramach inicjatywy DIPLOFACE to najbardziej stymulujące intelektualnie i wymagające zaangażowania doświadczenie w mojej dotychczasowej karierze akademickiej, nawet pomimo tego, że dotychczas nie poruszyłam jeszcze tak wielu aspektów dyplomacji”, podsumowuje.
Słowa kluczowe
DIPLOFACE, dyplomacja, media społecznościowe, Twitter, negocjacje, decydenci, polityka
