Poprawa percepcji muzyki u osób dotkniętych głuchotą
Jak brzmi muzyka dla kogoś, kto nie słyszy? Pozornie niewymagający wysiłku proces dla osób słyszących może zmienić się w trudne, a nawet przykre, doświadczenie w przypadku osób z upośledzeniem słuchu. Ludzki układ słuchowy potrafi zorganizować informacje muzyczne według zasad analizy wrażeń słuchowych – mechanizmu strukturyzacji dźwięku w możliwe do odbioru elementy. Jednak rozpoznawanie równoczesnych strumieni dźwięku jest dużym wyzwaniem dla osób z upośledzeniem słuchu. Naukowcy skupieni wokół finansowanego przez UE projektu TIMPANI stworzyli modele skutków głuchoty na podstawie analizy wrażeń słuchowych i opracowali kompensacyjne strategie przetwarzania muzyki, które znajdą zastosowanie w projektowaniu aparatów słuchowych. Kai Siedenburg, koordynator projektu, wyjaśnia zamysł stojący za badaniami: „Oprócz podstawowego instynktu ochrony uszu przed bardzo głośnymi dźwiękami, fakt, że doświadczenie muzyczne także może ulec zmianie na skutek upośledzenia słuchu nie jest szeroko dyskutowany, mimo że dotyczy wielu osób na świecie. To samo tyczy się nauk muzycznych i psychologii muzyki, w przypadku których upośledzenie słuchu pozostaje słabo rozwiniętym tematem. Nie można dalej zaniedbywać kwestii głuchoty”. Badanie przeprowadzono dzięki wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”.
Słuchanie słów i muzyki
Bez względu na rodzaj i przyczynę głuchoty, słuch zawsze można poprawić dzięki aparatom słuchowym, czyli małym urządzeniom, które zmieniają fale dźwiękowe w elektryczne lub cyfrowe sygnały. „Obecne aparaty słuchowe są zoptymalizowane pod kątem percepcji mowy. Sygnały muzyczne są natomiast znacznie bardziej zróżnicowane w porównaniu do sygnałów mowy. Muzyka wykorzystuje znacznie efektywniejszy zakres częstotliwości, od 20 do 12 000 Hz, w porównaniu do mowy, w przypadku której wynosi on od 100 do 4 000 Hz. Jeśli chodzi o zakres dynamiczny, który ma wpływ na różnice w głośności, muzyka koncertowa może być zarówno bardzo cicha, jak i bardzo głośna (do 120 decybeli (dB)) w porównaniu do mowy, której ciśnienie akustyczne zwykle obejmuje znacznie mniejszy zakres wynoszący około 65 dB”, wyjaśnia Siedenburg. „Obecne aparaty słuchowe są zwykle wyposażone w specjalne programy muzyczne, jednak nie wykazano, aby znacząco poprawiały one jakość dźwięku muzycznego. Podczas badań naukowych użytkownicy aparatów słuchowych narzekali na brak czystości odbieranej muzyki”.
Dodanie muzyki do zestawu narzędzi w imię integracji
Jednym z niezwykłych dowodów przedstawionych przez twórców projektu TIMPANI jest odkrycie, że powiązana z wiekiem głuchota pociąga za sobą pogorszenie umiejętności analizy wrażeń muzycznych. To odkrycie doprowadziło do powstania planów opracowania algorytmów aparatu słuchowego pod kątem muzyki. Uwzględnienie osób z upośledzeniem słuchu w aktywnościach związanych z odbiorem i tworzeniem muzyki jest wielopłaszczyznowym wysiłkiem. „Moim celem jest włączenie upośledzenia słuchu do programu psychologii muzyki. Jeśli chodzi o technologię, chcemy rozwijać aparaty słuchowe poprzez opracowanie nowych strategii przetwarzania muzyki, które można zaadoptować dla osób z upośledzeniem słuchu”, dodaje Siedenburg. Przegląd przełomowej pracy naukowca znajduje się na jego stronie internetowej.
Słowa kluczowe
TIMPANI, muzyka, głuchota, dźwięk, mowa, aparaty słuchowe, osoby z upośledzeniem słuchu, upośledzenie słuchu, analiza wrażeń słuchowych, psychologia muzyki
