Jak zmieniające się pory monsunów wpływają na rozwój obszarów miejskich?
Monsuny kształtują warunki życia ponad jednej trzeciej ludności świata. Przykładem są południowe wybrzeża Azji, gdzie wszystkie aspekty, od gospodarki po politykę, a nawet kulturę, podporządkowane są monsunom. „Dla wielu mieszkańców Azji Południowej niepokój, niepewność i rytuały związane z monsunami są esencją ich codziennego życia”, mówi Lindsay Bremner, profesor na Uniwersytecie Westminsterskim. Co to oznacza w obliczu zmiany klimatu i gwałtownie postępującej urbanizacji? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć zespół finansowanego przez UE projektu MONASS.
Niepewna przyszłość miast
Zdaniem Bremner, kierownik naukowej projektu, ekstremalne zdarzenia pogodowe, wszystkie przypisywane kapryśnej naturze monsunów, występują z coraz większą częstotliwością. Skutkiem tego są niedobory wody, awarie sieci energetycznych, powodzie, choroby, straty materialne i utrata życia. „W przeszłości tak gwałtowne zmiany cyklu monsunów splecione z praktykami społecznymi miały katastrofalne skutki”, wyjaśnia Bremner. „Nasze prace prowadzone są w czasie, w którym niestabilność klimatu monsunowego w połączeniu z zarówno oficjalnym planowaniem przestrzeni miejskiej, jak i dziką urbanizacją powoduje, że miasta czeka bardzo niepewna przyszłość”. Aby oddać powagę problemu, wystarczy wspomnieć, że dzisiejsze modele klimatyczne prognozują, że w Azji Południowej nastąpi pięcioprocentowy wzrost opadów deszczu w porze letniego monsunu. Te same modele sugerują też, że region ten czeka większa zmienność pogody w obrębie pór roku oraz większe różnice rok do roku, przy czym zjawiska ekstremalnych opadów lub słabych monsunów mają występować częściej i w większym nasileniu. Według Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) może to nieść ze sobą nieodwracalne skutki dla 1,6 miliarda ludzi zamieszkujących Indie, spowalniając gospodarkę, zagrażając bezpieczeństwu żywnościowemu, a także odbijając się negatywnie na zdrowiu ludzi i ogólnym rozwoju.
Interdyscyplinarne podejście do badań
To właśnie w tym kontekście zespół finansowanego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych projektu MONASS bada zależności między zmiennością klimatu monsunowego i gwałtownie postępującą urbanizacją na przykładzie trzech największych ośrodków miejskich w Azji Południowej: Ćennaju, Dakki i Rangunu. „Lepsze zrozumienie różnorakich zależności między monsunami a życiem w miastach ma pomóc w budowaniu odporności tych obszarów z myślą o ich przyszłości”, zaznacza Bremner. W tym celu uczeni przyjęli interdyscyplinarne podejście do badań – polegające na opisywaniu monsunów nie jako zewnętrznego zagrożenia, ale jako wartości, wokół której organizowane jest życie miejskie. Kolejnym celem projektu jest ocena potencjalnego wpływu takiego podejścia na warunki życia, architekturę, humanistykę środowiskową, planowanie przestrzeni i politykę we współczesnych miastach. „Patrzymy na zmieniające się monsuny nie jako coś, czemu należy przeciwdziałać, ale jako coś, co należy uwzględnić w projektowaniu budynków, infrastruktury, miast i terytoriów”, dodaje Bremner. „Oznacza to utworzenie nowego paradygmatu, w którym miasta są postrzegane jako płynne, termodynamiczne, sezonowo zmienne obszary podlegające procesom kontestacji i negocjacji między ludźmi, fauną, florą, ziemią, morzem i powietrzem”.
Energie materialne
Choć prace w ramach projektu MONASS nadal trwają, uczeni uzyskali już wiele ważnych rezultatów, między innymi opublikowali liczne opracowania i artykuły, a także zorganizowali różne wydarzenia i wykłady. Najświeższą inicjatywą projektu jest wystawa online zatytułowana Monsoonal Multiplicities, na której zaprezentowano wyniki pięcioletnich badań nad monsunami, prowadzonych w Bangladeszu, Indiach, Londynie i Birmie. „Dzięki pracy w ramach tego projektu wiedza na temat zależności między monsunami, Ziemią a czynnikami antropogenicznymi i nieantropogenicznymi stanie się podstawą do opracowania nowych podejść do projektowania”, podsumowuje Bremner. „W efekcie projektowanie nie będzie już postrzegane jako zdolność przypisywana wyłącznie ludziom, ale jako coś, na co wpływ mają też energie materialne systemu ziemskiego”.
Słowa kluczowe
MONASS, monsun, rozwój obszarów miejskich, Azja Południowa, zmiana klimatu, urbanizacja, urbanistyka, planowanie przestrzeni miejskiej