Jak automatyzacja wpływa na pracę, gospodarkę i społeczeństwo
Automatyzacja zwiększa produktywność, konkurencyjność i dobrobyt społeczny. Jednak jednocześnie technologia ta, między innymi robotyka, duże zestawy danych, uczenie maszynowe i sztuczna inteligencja (SI), będzie w przyszłości w dużym stopniu przyczyniać się do powstawania nierówności społecznych. To właśnie ten ostatni argument jest przyczyną nieufnego, a nawet wrogiego nastawienia obywateli do automatyzacji. „Czy robot zastąpi mnie w pracy?” „Jak mogę przygotować się na zautomatyzowaną przyszłość?” „Jak możemy dostosować system opieki społecznej do zautomatyzowanego świata?” „Czy możemy pozwolić sobie na wdrożenie koniecznych programów socjalnych?” To tylko niektóre z najczęściej zadawanych pytań dotyczących automatyzacji, a odpowiedzieć na nie zamierza zespół finansowanego przez UE projektu TECHNEQUALITY (Technological inequality – understanding the relation between recent technological innovations and social inequalities). „Chcemy dostarczyć dowodów empirycznych na temat obecnego i przyszłego wpływu automatyzacji na społeczeństwa europejskie”, mówi Mark Levels, profesor na Uniwersytecie w Maastricht, uczelni będącej głównym partnerem projektu.
Ryzyko, któremu można zaradzić
Aby osiągnąć ten cel, uczestnicy projektu badają wpływ SI i robotyki na pracę. Starają się ponadto odpowiedzieć na pytanie dotyczące konsekwencji, jakie dla poszczególnych grup społecznych niesie za sobą automatyzacja, i wpływu innowacji technologicznych na nierówności społeczne. „Nasi badacze współpracują z decydentami, aby pomóc im znaleźć równowagę pomiędzy potrzebą optymalizacji korzyści gospodarczych płynących z automatyzacji a koniecznością zabezpieczenia się przed potencjalnymi konsekwencjami społecznymi”, wyjaśnia Levels. Chociaż realizacja projektu zakończy się w grudniu 2021 roku, badacze już teraz poczynili kilka ważnych ustaleń, dotyczących między innymi wpływu automatyzacji na rynek pracy. Według ich szacunków technologia zastąpi 5–44 % wszystkich miejsc pracy w Europie. Co ważniejsze, badaczom udało się ustalić, że wpływ automatyzacji na społeczeństwo europejskie zależy od różnych zmiennych, między innymi działań w zakresie zarządzania. „Nasze modele jasno wskazują, że automatyzacja stanowi ryzyko, któremu można zaradzić”, zauważa Levels. Zdaniem uczonego, jeśli władze podejmą odpowiednie kroki, europejskie gospodarki mogą skorzystać na automatyzacji i przypuszczalnie powinniśmy być w stanie zapobiec masowemu bezrobociu: „Najważniejsze jednak, by rządy niezwłocznie podjęły działania”.
Przygotowania na zautomatyzowaną przyszłość
W oparciu o te ustalenia zespół projektu opracował sugestie polityczne, które mogą pomóc władzom regionalnym, krajowym i międzynarodowym reagować na wyzwania związane z automatyzacją. „Choć automatyzacja ma ogromne znaczenie dla wzrostu gospodarczego w UE, istnieje ryzyko, że może również stać się przyczyną niestabilności społecznej, zwiększonej nierówności, zmniejszonej mobilności społecznej oraz nowych konfliktów społecznych”, mówi Levels. „Jeśli projekt TECHNEQUALITY pomoże rządom w przygotowaniu się na przyszłość dzięki zdefiniowaniu zamierzonych i niezamierzonych następstw działań politycznych, będzie to oznaczało sukces naszej misji”. Badacze wkraczają teraz w ostatnie 6 miesięcy realizacji projektu, podczas których sfinalizują swoje analizy empiryczne, skupiając się na wpływie automatyzacji na edukację, dobrostan i finanse publiczne. Niedawno rozpoczęto także prace nad projektem będącym kontynuacją TECHNEQUALITY, który dodatkowo rozszerzy i pogłębi ustalenia swojego poprzednika. „Chcieliśmy dostarczyć wiedzy, która będzie miała znaczenie dla społeczeństwa”, podsumowuje Levels. „Zadaliśmy kilka ważnych, złożonych pytań i udzieliliśmy praktycznych odpowiedzi, które mogą stanowić podstawę dla działań rządów i przedsiębiorstw. Jestem bardzo dumny z efektów naszych prac”.
Słowa kluczowe
TECHNEQUALITY, automatyzacja, robotyka, technologia dużych zbiorów danych, uczenie maszynowe, sztuczna inteligencja, SI, nierówności społeczne, dobrobyt społeczny, rynek pracy, mobilność społeczna
