Bakliyat yarışı başlasın: çiftçiler tüketicilerin artan bakliyat talebini nasıl karşılayabilir?
Le Puy yöresine ait yeşil mercimek, Yunan usulü Fava Santorini bakla derken, baklagiller doğal olarak Avrupa’da gitgide bir trend halini alıyor. Sağlık, iklim değişikliği, doğal kaynakların korunması ve hayvan sağlığı ile ilgili endişeler, et ve et ürünlerine alternatif olarak bitkisel protein talebinde artışa yol açıyor. Soya fasulyesi, bakla, mercimek, nohut gibi bakliyatları içeren baklagiller, insan tüketimi açısından önemli bir bitkisel protein kaynağıdır. Ancak, AB’de bu pazarın hacmi, diğer bölgelere kıyasla çok daha küçüktür. AB destekli LEGVALUE (Fostering sustainable legume-based farming systems and agri-feed and food chains in the EU) projesi, bu yeni fırsatları yakalamak için ihtiyaç duyulan bilgileri bir araya getirerek çiftçilerin bu trendden tam anlamıyla faydalanmalarına yardımcı oluyor ve çiftçilerin tarlalarına baklagilleri dâhil edip etmeyecekleri ve bunu nasıl yapacakları konularında bilinçli kararlar vermelerini sağlıyor. Projeyi koordine eden tarım enstitüsü Terres Inovia bünyesinde araştırma müdürü olarak görev yapan Frédéric Muel, “Avrupa’da bakliyat üretiminin ve kullanımının geliştirilmesini destekleyecek bilgileri ve teknik detayları paylaşıyoruz. Temel amacımız, çiftçilerin ekim sistemlerinde baklagilleri karlı bir hale getirmelerine yardımcı olmak.” diye açıklamada bulunuyor.
Yerel tatlar
Projede, çiftçilerle alakalı tüm konuları kapsayan eksiksiz bir görüş elde etmek amacıyla çok sayıda paydaş bir araya gelmiştir. Söz konusu konular arasında, baklagillerin en iyi nerede yetiştirileceği, hangi çevresel etkilerin ele alınması gerektiği, hangi kalite gereksinimlerinin mevcut olduğu ve değer zincirleri, fiyat belirleme mekanizmaları ile pazardaki gelişmelere dair görüşler yer alıyor. Burada üç farklı noktanın dikkate alınması gerekiyor: baklagillerin ekim sistemine nasıl dâhil edileceği, değer zincirinin nasıl organize edileceği ve yeni ürünlerin pazarda nasıl konumlandırılacağı. Muel, “Günümüzde tüketicilerin daha fazla yerel gıda talep etmesi iyi bir teşvik unsuru haline geldi. Bu da, yerel düzeyde çiftçiler için daha karlı olan bir değer zinciri organize etmemize yardımcı olabilir.” diye ifade ediyor. Tahıl bakliyat ürünlerinin piyasa fiyatları, genellikle kar marjlarının daha düşük olduğu yem piyasasıyla bağlantılıdır. Çiftçilere bu noktada, ekim işleminden önce fiyatları sözleşme bazında müzakere etmeleri öneriliyor: “Değer zinciri kapsamında adil bir katma değer paylaşımını hedeflemeliyiz.”
Karar desteği
LEGVALUE ile elde edilen önemli sonuçlardan biri de, gelecek yıl Fransa’da piyasaya sürülecek olan bir karar destek sistemi prototipidir. Çiftçiler, yerel coğrafi durumları hakkında bilgiler girerek, kendi tarla sistemlerine en uygun bakliyat türleri hakkında kişiye özel olarak hazırlanmış öneriler alabilecekler. LEGVALUE internet sitesi üzerinden kullanıma sunulacak olan bu sistem, diğer Avrupa ülkelerine de yayılabilmesi amacıyla ilave verilerle sürekli olarak güncellenecektir. Projedeki en zorlu nokta, farklı bakliyat türleri için tarla düzeyinde elde edilebilecek avantajları ölçümleyen kapsamlı bir veri tabanının geliştirilmesi olmuştur. Muel, “Örneğin, hala sadece marja dayalı olarak tarla düzeyinde farklı mahsullerin değerini karşılaştırıyoruz. Öte yandan, baklagiller bir sonraki mahsulün randımanını artırmaya da yardımcı olabilir.” diye ifade ediyor. Mevcut araştırma ve veri eksikliği nedeniyle, halihazırda bu analiz üzerinde çalışmalar devam ediyor. Ekip şu anda, elde edilen LEGVALUE sonuçlarını esas alacak ve bu alanda bilgi paylaşımını kolaylaştıracak bir Avrupa Legume Innovation Network - Bakliyat İnovasyon Ağı oluşturmak üzere ortaklaşa bir çalışma yürütüyor. Projede aynı zamanda Avrupa’da daha sürdürülebilir gıda sistemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunacak politika tavsiyelerinde de bulunuluyor.
Keywords
LEGVALUE, bitkisel protein, bakliyat, mercimek, nohut, soya fasulyesi, çiftçiler, karar desteği, değer zinciri, pazar, karlı
