Stronniczość mediów w kontekście konkurencji w przestrzeni medialnej
Wyborcy w krajach demokratycznych muszą mieć dostęp do prawdziwych informacji, aby podejmować świadome decyzje. Każdy z nas ma ograniczony czas, wiedzę i dostęp do źródeł, dlatego to media zazwyczaj zajmują się gromadzeniem, interpretacją i przekazywaniem informacji dotyczących polityki. „Organizacje medialne posiadają niezbędną wiedzę i technologię, by zbierać i rozpowszechniać informacje na dużą skalę”, wyjaśnia Federico Vaccari, koordynator projektu PEMB i badacz ze stopniem doktora pracujący na uczelni IMT School for Advanced Studies we Włoszech. „W ten sposób media odgrywają ważną rolę w demokracji i oczywiście mogą wpływać na preferencje wyborców”.
Zrozumieć rozpowszechnianą przez media dezinformację
Przełomowe badania potwierdziły, że stronniczość mediów może wpływać na decyzje wyborców. Vaccariego zastanawia jednak, dlaczego zwiększona konkurencja w przestrzeni medialnej nie zachęca mediów do większej rzetelności. Gdy był doktorantem w Zjednoczonym Królestwie podczas kampanii referendalnej w sprawie Brexitu w 2016 roku, nie mógł wyjść ze zdumienia, że gazety mogą przedstawiać tak różne i przeciwstawne relacje na temat tego samego wydarzenia. „Jak widzieliśmy, nawet gdy istnieje ostra konkurencja między mediami, a także samymi politykami, dezinformacja nie znika”. W tym kontekście powstał projekt PEMB, realizowany dzięki wsparciu działań „Maria Skłodowska-Curie” i koordynowany przez Uniwersytet w Trydencie we Włoszech, którego celem było zbadanie relacji między konkurencją wśród mediów a dezinformacją. Aby tego dokonać, Vaccari wykorzystał różne narzędzia teoretyczne pozwalające na analizę skutków konkurencji wśród mediów i przeprowadził internetowe, kontrolowane badanie z udziałem ochotników. Dzięki temu zgromadził cenne dowody dotyczące wpływu konkurencji w przestrzeni medialnej na decyzje wyborców. „Uczestników badania podzielono na dwie grupy”, dodaje. „Pierwsza otrzymała dostęp do informacji, a druga nie”. Opracowano dwa scenariusze. W pierwszym z nich każdy uczestnik w grupie nieposiadającej dostępu do informacji mógł komunikować się z jednym uczestnikiem z drugiej grupy i otrzymywać od niego informacje. W drugim uczestnicy z grupy nieposiadającej dostępu do informacji mogli pozyskiwać informacje od różnych członków z drugiej grupy w tym samym czasie. „W przypadku drugiego scenariusza uczestnicy rywalizowali ze sobą, by przekazać informacje”, mówi Vaccari. „W ten sposób mogliśmy ocenić wpływ konkurencji między mediami”. Badacz odkrył, że większa konkurencja niekoniecznie prowadzi do lepszego poinformowania – jego ustalenia sugerują, że konkurencja w przestrzeni medialnej może wzmagać wysiłki zorientowane na wpływanie na obywateli. „To ciemna strona konkurencji – organizacje medialne rywalizują o wpływ wśród wyborców”, dodaje. Vaccari porównuje obywateli do sędziów, którzy próbują rozpatrzyć argumenty obrony i oskarżyciela. Może być to niezwykle trudne, podobnie jak słuchanie dwóch skrajnie różnych relacji dotyczących tego samego wydarzenia.
Walka z fałszywymi informacjami
Wyniki projektu PEMB wyraźnie wskazują na to, że konkurencja w przestrzeni medialnej nie gwarantuje dostępu do prawdziwych informacji. „Pomaga to wyjaśnić, dlaczego wciąż mamy do czynienia z fałszywymi informacjami oraz dlaczego polityka zorientowana na ich eliminację może w rzeczywistości podsycać dezinformację”, zauważa Vaccari. „Konkurencja w sektorze medialnym nie przekłada się także na lepszą jakość informacji”. Według Vaccariego rozwiązaniem tego problemu byłyby programy edukacyjne, w ramach których dzieci uczyłyby się krytycznej oceny treści i rozpoznawania nieprawdziwych informacji. „Moim zdaniem pomogłoby to w wychowaniu lepiej poinformowanych przyszłych wyborców”, mówi. W międzyczasie należy przeprowadzić więcej badań teoretycznych i empirycznych, które pozwolą wyjaśnić, dlaczego zjawisko dezinformacji cały czas się utrzymuje i dlaczego wyborcy są na nie tak podatni. Dopiero wtedy będziemy mogli opracować skuteczne rozwiązania do walki z fałszywymi informacjami.
Słowa kluczowe
PEMB, demokracja, media, stronniczość, polityczny, Brexit, wyborca, wybory
