Σκέψου τοπικά, δράσε παγκόσμια: Μπορούν οι κοινοτικές δράσεις να επιλύσουν κοινωνικά ζητήματα μεγάλης κλίμακας; Πολλές φορές για την ανάπτυξη τοπικά σχετικών συνεργασιών, η συνδημιουργία είναι ένα δελεαστικό παράδειγμα για την αντιμετώπιση κοινωνικών ζητημάτων πιο ευρείας κλίμακας. Ωστόσο, η αναβάθμιση ενός τέτοιου συστήματος θέτει σε κίνδυνο την εξειδίκευση που προσφέρει; Society © Rawpixel.com, Shutterstock Όταν εταιρείες, πανεπιστήμια, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και πολίτες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να συνεργαστούν σε ένα έργο ή καινοτομία, συμμετέχουν σε κάτι που ονομάζεται συνδημιουργία. Χρησιμοποιείται εδώ και καιρό στον επιχειρηματικό κόσμο, ιδίως στις σχέσεις με τους καταναλωτές, ενώ η ΕΕ θεωρεί όλο και περισσότερο τη συνδημιουργία σαν πιθανό όχημα προώθησης της καινοτομίας και υποστήριξης του δημόσιου συμφέροντος. Ωστόσο, υπάρχει η πεποίθηση ότι, για να έχουν ευρύ αντίκτυπο, τα συστήματα συνδημιουργίας πρέπει να αναβαθμιστούν. «Εκ πρώτης όψης, η ιδέα της αναβάθμισης της συνδημιουργίας φαίνεται λανθασμένη,» εξηγεί ο Sebastian Pfotenhauer, καθηγητής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου (TU Munich). «Η επέκταση της κλίμακας ενέχει τον κίνδυνο απώλειας της βασικής αξίας της – της ικανότητας να καλύπτει τοπικές ανάγκες και ανησυχίες και να ενσωματώνει καλύτερα την καινοτομία στην κοινωνία.» Με την υποστήριξη του έργου SCALINGS (Scaling up Co-creation: Avenues and Limits for Integrating Society in Science and Innovation), που χρηματοδοτείται από την ΕΕ, ο κ. Pfotenhauer ηγείται μιας προσπάθειας να διαπιστωθεί αν, και πότε, η αναβάθμιση της συνδημιουργίας είναι επιθυμητή – ή ακόμα και πιθανή. «Θέλαμε να δούμε σε ποιο βαθμό μπορεί να αναβαθμιστεί η συνδημιουργία υπεύθυνα σε διαφορετικά μέρη και τομείς, και ποια είναι τα όρια,» δηλώνει. Μεγάλες ανακαλύψεις Το έργο πραγματοποίησε μια συγκριτική μελέτη προσπαθειών συνδημιουργίας που διεξάγονται σε 10 χώρες. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, ερευνητές εξέτασαν τρία τυπικά μέσα συνδημιουργίας, πιο συγκεκριμένα τα ζωντανά εργαστήρια, τις δημόσιες συμβάσεις καινοτομίας και εγκαταστάσεις συνδημιουργίας που χρησιμοποιούνται σε ένα ευρύ φάσμα τεχνικών τομέων. «Η συνδημιουργία φαίνεται πολύ διαφορετική σε διαφορετικές περιοχές και πλαίσια εφαρμογής,” λέει ο κ. Carlos Cuevas Garcia, ερευνητής από την ομάδα του TU Munich, προσθέτοντας ότι μπορεί να είναι τόσο συμπεριληπτική όσο και αποκλειστική. «Παρόλο που η συνδημιουργία πολλές φορές θεωρείται μια διαδικασία που ενώνει τους ανθρώπους, μπορεί επίσης να αποκαλύπτει, ακόμα και να τονίζει, ουσιαστικές ανισορροπίες και ανισότητες δυνάμεων,” επισημαίνει ο κ. Cuevas Garcia. «Για να είναι επεκτάσιμη η διαδικασία πρέπει να καλύπτει την πολιτική διάσταση της συνδημιουργίας και να εφαρμόζεται προσεχτικά αλλά και αντανακλαστικά.» Άλλη σημαντική παρατήρηση είναι ότι η ανάγκη για εξειδικευμένες γνώσεις σχετικά με τη συνδημιουργία και για διάλογο είναι τεράστια. «Πολλές τεχνικές κοινότητες ήδη αναπτύσσουν μορφές συνδημιουργίας τακτικά,» προσθέτει ο κ. Pfotenhauer. «Ωστόσο, όταν το κάνουν, τείνουν να έχουν τα ίδια ερωτήματα και τις ίδιες προκλήσεις.» Σύμφωνα με τον κ. Pfotenhauer, ορισμένα από τα πιο κοινά ερωτήματα είναι: Ποιος θα πρέπει να εμπλέκεται και πότε; Πώς αλλάζουν οι απαιτήσεις όταν μεταβαίνουμε από τη μια τοποθεσία σε άλλη; Πώς μπορούν αυτές οι κοινότητες να διατηρούνται πέρα από τον κύκλο κάθε έργου; Πόσο μπορεί να τυποποιείται αυτή η διαδικασία συνδημιουργίας σε μέσα πολιτικής; Τι ρόλο πρέπει να παίζει η ΕΕ; Ένας χάρτης πορείας για υπεύθυνη συνδημιουργία Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, το έργο αξιοποίησε όλα τα ευρήματα και τις βέλτιστες πρακτικές για τη δημιουργία ενός χάρτη πορείας για την υλοποίηση υπεύθυνων έργων συνδημιουργίας. «Αυτό το εργαλείο παρέχει στους διοργανωτές και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ένα σύνολο υποδείξεων που μπορούν να στηρίξουν τις προσπάθειες συνδημιουργίας για πιο επιθυμητά, βιώσιμα και επιδραστικά αποτελέσματα,» επισημαίνει ο κ. Pfotenhauer. «Αναμένουμε ότι αυτό το εργαλείο θα γίνει ένας δημοφιλής πόρος για χάραξη πολιτικής, χρηματοδότησης της έρευνας και για καθετί που σχετίζεται με τη συνδημιουργία.» Ο χάρτης πορείας, παράλληλα με άλλα ευρήματα και πόρους διδασκαλίας του SCALINGS διαδραματίζουν ήδη κεντρικό ρόλο σε ένα άλλο έργο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ, το BoostEuroTeQ, που δίνει έμφαση στην ενίσχυση της μελλοντικής εκπαίδευσης μηχανικών. Keywords SCALINGS, συνδημιουργία, κλιμακωτός, κλιμακώσιμος, καινοτομία, ζωντανά εργαστήρια, δημόσια σύμβαση, BoostEuroTeQ
