Czy ufasz swojemu wymiarowi sprawiedliwości?
Wymiar sprawiedliwości stanowi istotną wypadkową naszych wartości jako społeczeństwa. Dla cywilizacji stanowi on szkielet sprawiedliwości, bezpieczeństwa i rozwoju. W duchu otwartości i rozwoju, w ramach finansowanego ze środków UE projektu Euro-Justis bada się poziom zaufania, jakim obywatele darzą wymiar sprawiedliwości. Prace prowadzone w ramach projektu dostarczają instytucjom europejskim oraz krajom członkowskim wskaźniki pozwalające na dokonanie oceny tego systemu. Chociaż kraje członkowskie uwzględniają wskaźniki społeczne w działaniach nad ulepszaniem polityk z zakresu sprawiedliwości oraz ich oceny, w kwestii tej dokonał się jedynie ograniczony postęp. Ogólnie rzecz ujmując, w dużym stopniu wykorzystywane są jedynie wskaźniki oparte na statystyce, takie jak poziom przestępczości. Jednocześnie niewielką uwagę przywiązano do kluczowych, jednak trudnych do zmierzenia wskaźników, dotyczących publicznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Brak powyższych wskaźników może powodować, że polityki w zakresie przestępczości będą się skupiać w zbyt dużym stopniu na kontrolowaniu przestępczości, ignorując jednocześnie istotne, długoterminowe cele, które zachęcają do kohezji społecznej. Aby sprostać powyższemu wyzwaniu, w ramach projektu Euro-Justis przeprowadzane są sondaże dotyczące zaufania, jakie społeczeństwo pokłada w wymiarze sprawiedliwości. Badane są dane dostępne dla poszczególnych krajów, w celu dokonania interpretacji wskaźników, takich jak stanowisko socjoekonomiczne oraz informacje na temat systemów prawnych każdego z krajów. Prace prowadzone w ramach projektu Euro-Justis pomogą w opracowywaniu narzędzi służących do przedstawiania i interpretowania powyższych wskaźników w intuicyjny i łatwo dostępny sposób. Celem projektu jest opracowanie bardzo wiarygodnych wskaźników oraz stworzenie porozumienia pomiędzy krajami członkowskimi odnośnie istotności oceny polityk dotyczących przestępczości, w celu zdobycia zaufania opinii publicznej. Zespół uczestniczący w projekcie zidentyfikował już potrzebę opracowania wskaźników społecznych zaufania publicznego, dokonał oceny badań dotyczących zaufania pokładanego w systemach prawnych, a także zgromadził zestaw istniejących wskaźników, których stosowanie okazało się skuteczne. Aby ocenić postrzeganą potrzebę opracowania powyższych wskaźników, w siedmiu krajach przeprowadzono wywiady z ekspertami z zakresu prawa kryminalnego oraz z innymi zainteresowanymi stronami, a także ukończono przegląd literatury dotyczącej dostępnych wskaźników. Opublikowane wyniki pomogły opracować plan działania w następnych etapach. W 2009 roku w ramach projektu Euro-Justis zorganizowano również pierwszą międzynarodową konferencję, która odbyła się w Sofii, w Bułgarii. Wśród zaproszonych gości znaleźli się między innymi zaangażowani w podobny projekt przedstawiciele Instytutu Vera ('Vera Institute') z USA. Bardzo istotnym osiągnięciem projektu był również udany udział w piątej edycji Europejskiego Sondażu Społecznego ('European Social Survey' - ESS), który przeprowadzono w około 30 krajach. Sondaż obejmował 50 pytań dotyczących zaufania do wymiaru sprawiedliwości, w dużym stopniu odnosząc się do postrzegania sprawiedliwości, skuteczności, zaufania oraz prawowitości. Powyższe osiągnięcia są bardzo istotne, gdyż pomagają na jeszcze lepsze udoskonalenie wskaźników. W ramach sondażu tworzony jest również duży zbiór danych porównawczych, który uwzględnia różnice kulturowe w zakresie zaufania do prawa oraz pomaga sprawdzić teorie dla celów kształtowania prawowitości instytucji. Partnerzy akademiccy, pochodzący z innych jurysdykcji, zachęcani są do przeprowadzenia podobnych sondaży we własnych krajach: obecnie prowadzone są rozmowy z Australią i Japonią, jak również Trynidadem i Tobago. Po zakończeniu projektu Europa w znacznie większym stopniu będzie świadoma tego, jak jej wymiar sprawiedliwości jest postrzegany przez obywateli, oraz jakie kroki mogą zostać podjęte, aby ulepszyć system.
