Ciemniejsza strona prywatyzacji
Większość decydentów i ekonomistów uważa, że prywatyzacja usług publicznych wiąże się ze znacznymi korzyściami dla społeczeństwa. Chodzi przede wszystkim o polepszenie warunków pracy dla pracowników sektora i świadczenie lepszych usług. Finansowany ze środków UE projekt "Prywatyzacja usług publicznych i jej wpływ na jakość, zatrudnienie i wydajność" (PIQUE) miał na celu sprawdzenie tych założeń przez zbadanie procesu prywatyzacji sektora elektryczności, poczty, transportu i zdrowia w różnych krajach na terenie Europy. W ramach projektu przeprowadzono szereg badań, mających na celu przeanalizowanie efektów prywatyzacji na szczeblu firm i jej wpływ na pracę, zatrudnienie i usługi. Badania obejmowały przeprowadzenie 185 rozmów zorientowanych na problemy z kierownikami, przedstawicielami związków pracowniczych, pracownikami i innymi stronami zainteresowanymi. Co ciekawe, wyniki wykazały, iż prywatyzacja i liberalizacja ma jedynie nieznaczny wpływ na konkurencyjność. Badania dowiodły również, iż bez odpowiednich regulacji i konkurencyjnego rynku firmy mogą ustanawiać dowolnie ceny i standardy usług, tworząc własny monopol lub oligopol. Zasadniczo liberalizacja przyniosła zmiany we własności, jednak zobowiązania wobec usług publicznych nie były zawsze realizowane. Biorąc powyższe pod uwagę zespół projektu zalecił wdrożenie przepisów, które umożliwią utrzymanie jakości i regulowanie usług publicznych na terenie Europy. Kolejnym powodem do zastrzeżeń jest fakt, iż nakłady na produkcję po prywatyzacji są redukowane kosztem pracowników, których warunki pracy uległy pogorszeniu. Miało to również wpływ na stosunki pracy, co wiązało się z negatywnymi konsekwencjami dla zatrudnienia i warunków pracy. Co więcej, wykazano, iż działania takie prowadzą do redukcji zatrudnienia, nie zaś do tworzenia miejsc pracy, a także kładą nacisk na pracę w niepełnym wymiarze. Zgodnie z obawami pracowników, w ramach badań projektu PIQUE wykazano, iż liberalizacja i prywatyzacja często prowadzą do redukcji płac i obniżenia standardu warunków pracy. W rezultacie skutecznie zidentyfikowano ogromną potrzebę regulacji społecznych w zliberalizowanych i sprywatyzowanych sektorach. Wskazano także na wątpliwą zasadność deregulacji zmonopolizowanych usług publicznych, które z reguły zobowiązane są prawnie do skutecznego działania na rzecz lokalnych społeczności. Wszelka wartość dodana do tych zliberalizowanych sektorów pochodzi głównie z unowocześnionej technologii i przyspieszonego rozwoju gospodarki. W międzyczasie wzrost wydajności spowodowany był głównie redukcją zatrudnienia. Obywatele byli ogólnie zadowoleni ze zmian, jednak korzyści płynące z liberalizacji i prywatyzacji dalekie były od oczekiwań. Wyniki i rekomendacje tego projektu stanowić będą solidną podstawę do dalszych rozważań europejskich decydentów i przedstawicieli rządów.
