Najważniejsze wiadomości - Komunikacja z przyszłością
Czy denerwujecie się Państwo, gdy próbując otworzyć plik Waszym oczom ukazuje się komunikat "Błędny format pliku"? Lub gdy producenci oprogramowania czy systemów operacyjnych ogłaszają, że przestają wspierać i aktualizować dotychczasowe rozwiązania? Formaty danych, sprzęt komputerowy, oprogramowanie oraz protokoły ulegają ciągłej ewolucji. Czy możliwe, że ogromne ilości danych, które gromadzimy i przetwarzamy, zostaną stracone tylko dlatego, że ich format stanie się przestarzały lub sprzęt komputerowy diametralnie się zmieni? Dobrobyt przyszłych pokoleń zależy od dostępności informacji zgromadzonych w przeszłości. Czy istnieje ryzyko, że nasi potomkowie nie będą mieli dostępu do informacji tylko dlatego, że posiadana przez nas obecnie wiedza zamknięta jest w systemach komputerowych i kodach, których być może pewnego dnia nie uda się odczytać? Platforma na rzecz rozwoju W ramach finansowanego przez UE projektu SHAMAN (1) stworzono platformę, która oferuje usługi z zakresu "konserwacji cyfrowej" ('digital preservation') dla praktycznie każdego formatu danych. Dzięki powyższemu rozwiązaniu obywatele będą mogli bez obaw gromadzić i archiwizować artefakty cyfrowe oraz informację wiedząc, że elementy te będą w pełni dostępne i użyteczne za wiele lat, niezależnie od tego, co przyniesie przyszłość. "Uczestnicy projektu SHAMAN stworzyli nowe technologie, które być może pozwolą nam komunikować się z przyszłością oraz zabezpieczyć cenne treści cyfrowe, które obecnie wytwarzamy. Treści te będą odczytywalne, dostępne oraz użyteczne dla przyszłych pokoleń", zauważa Ruben Riestra, koordynator projektu SHAMAN. "Wbrew powszechnemu mniemaniu, że "cyfrowe oznacza wieczne", nie należy niedoceniać ryzyka utraty danych cyfrowych oraz poważnego uszkodzenia cennych zbiorów informacji, związanego ze starzeniem się urządzeń oraz oprogramowania", dodaje Riestra. "Szybkie zmiany w dziedzinie cyfrowych zbiorów informacji nie dotyczą jednak każdej branży; przykładowo, samolot Airbus A380 będzie wykorzystywany przez kilka najbliższych dekad, w związku z czym jego cyfrowa dokumentacja serwisowa powinna być przechowywana, zabezpieczona i łatwo dostępna przez najbliższe 40 lub 50 lat". Holistyczne rozwiązanie "Architektura odniesienia SHAMAN ('SHAMAN reference architecture' - SRA) oferuje spójne rozwiązanie w dziedzinie konserwacji danych cyfrowych, bazujące na holistycznym podejściu do tego zagadnienia. SRA umożliwia bezproblemową integrację mechanizmów konserwacji danych z ogólną architekturą poszczególnych organizacji. Stworzenie powyższej platformy wymagało od uczestników projektu przeanalizowania aktualnych praktyk w zakresie DP oraz zaprojektowania architektury, która nie byłaby ograniczona do konkretnej metodologii DP. Analizując specyficzne wymagania osób korzystających z istniejących metod konserwacji danych cyfrowych w różnych organizacjach, zespół zaangażowany w projekt SHAMAN opracował rozwiązanie, które ułatwia ochronę danych w jednostkach, dla których nie stanowi ona podstawowego wymagania biznesowego, jednak jest istotna z punktu widzenia przyszłego sukcesu. Platforma SHAMAN obejmuje narzędzia pozwalające analizować informacje i dane, zarządzać nimi, uzyskiwać do nich dostęp oraz ponownie z nich korzystać, niezależnie od rodzaju bibliotek czy archiwów. Powyższa platforma oferuje narzędzia służące do ochrony informacji oraz oprogramowanie i usługi oferujące dostęp do danych, zaprojektowane w taki sposób, by były zrozumiałe i użyteczne dla technologii i systemów przyszłości. Przykładowo, jeśli pragniecie Państwo chronić pliki zawierające animacje, to nie wystarczy jedynie zapisać gdzieś treści wideo; w powyższym kontekście ważna jest także możliwość wykonywania lub ponownego przeprowadzania czynności post-produkcyjnych (np. transformacji koloru) dla poszczególnych klatek filmu. Architektura odniesienia SHAMAN spełnia te wymagania. Więcej niż chmury obliczeniowe Rozwiązanie SHAMAN jest także czymś więcej, niż tylko prostym systemem magazynowania danych w oparciu o chmury obliczeniowe. Jak tłumaczy Riestra, "podstawową różnicę stanowi perspektywa czasowa: magazynowanie danych w obrębie chmur obliczeniowych realizowane jest zazwyczaj krótkoterminowo, podczas gdy konserwacja danych cyfrowych dotyczy wyzwań takich jak wielokrotne modernizacje w danym okresie oraz dezaktualizowanie się sprzętu i, przede wszystkim, oprogramowania". Chmury obliczeniowe oferują obecnie szereg usług, rozwiązań, platform oraz technologii, jednak elementy te są póki co we wczesnym stadium rozwoju. "Umieszczanie treści cyfrowych w chmurach obliczeniowych nadal wiąże się z dużym ryzykiem", sugeruje Riestra. "Potrzebne są niezawodne, długoterminowe rozwiązania, które pozwolą zabezpieczyć na przyszłość dane oraz metadane zapisane w różnorakich formatach". Prototypowe aplikacje Uczestnicy projektu SHAMAN stworzyli trzy prototypowe aplikacje, zaprojektowane w taki sposób, by stanowiły dowód przydatności platformy oraz umożliwiły zaprezentowanie niektórych, przykładowych narzędzi stworzonych w oparciu o architekturę odniesienia. Pierwszy z tych prototypów, stworzony wspólnie z niemiecką Biblioteką Narodową, dowodzi, że możliwe jest ujęcie kompletnego, cyfrowego cyklu życia (tworzenie, skład, archiwizacja, upowszechnienie oraz ponowne wykorzystanie) książek oraz powiązanych z nimi materiałów (dokumentów, slajdów oraz filmów). Uczestnicy projektu zaprezentowali sposób, w jaki można chronić kompleksowe informacje, obejmujące metadane oraz dane dotyczące kontekstu powstania poszczególnych dzieł. Co więcej, niektóre czynności, takie jak konwersja obrazów z formatu TIFF do formatu JPG, mogą być przeprowadzane z zachowaniem najwyższej jakości. W ramach drugiego prototypu koncepcje opracowane przez uczestników inicjatywy SHAMAN zastosowano w przemyśle, w celu zwiększenia wydajności, zagwarantowania zgodności z przepisami oraz skrócenia czasu tworzenia kopii zapasowych. "W środowisku przemysłowym konserwacja danych cyfrowych nadal nie jest powszechna i charakteryzuje się odmiennymi wymaganiami, często uwarunkowanymi obowiązującymi przepisami. Co więcej, rozwiązania, które są obecnie oferowane lub opracowywane, nakierowane są głównie na poufność, uwierzytelnianie oraz prawa dostępu", tłumaczy Riestra. "Nasz prototyp stanowi przykład udanego wdrożenia systemu zarządzania cyklem życia produktu, z wbudowanymi mechanizmami konserwacji danych cyfrowych, w oparciu o studium przypadku w dziedzinie elektroniki użytkowej". W ramach trzeciego prototypu skupiono się na sektorze nauki, który wytwarza ogromne ilości danych wymagających odpowiedniego zarządzania. "Opracowaliśmy trzy scenariusze; chcieliśmy zaprezentować metody gromadzenia i ochrony danych sensorycznych w inżynierii budowlanej (bezpieczeństwo zapór wodnych), w dziedzinie przepływu informacji naukowej oraz w odniesieniu do danych eksperymentalnych w fizyce cząstek elementarnych", twierdzi Riestra. "W powyższych dziedzinach niezbędne jest magazynowanie dużych ilości złożonych danych, zapisywanych w różnych formatach, a także zarządzanie nimi i ponowne ich wykorzystywane. Infrastruktura SHAMAN była w stanie skutecznie sprostać tym wymagają, dowodząc tym samym swej elastyczności". Projekt SHAMAN wniósł wkład na rzecz konserwacji danych cyfrowych, z myślą o nadchodzących pokoleniach, w kontekście różnorakich organizacji, obejmujących uniwersytety, przedsiębiorstwa inżynieryjne, młode firmy technologiczne oraz biblioteki narodowe. Bazując na holistycznym podejściu, mającym na celu zapewnienie szerokiej gamy korzyści licznym organizacjom, uczestnicy inicjatywy SHAMAN stworzyli architekturę, która sprawia, że konserwacja danych cyfrowych jest łatwa i przyjazna. Istnieje nadzieja, że te nieznośne okna dialogowe już niedługo przejdą do przeszłości (jako jedna z niewielu rzeczy, których prawdopodobnie nie będziemy chcieli ochronić). Projekt SHAMAN uzyskał wsparcie finansowe na badania naukowe w wysokości 8,4 milionów euro (całkowity budżet projektu wyniósł 12,2 milionów euro) w ramach Siódmego Programu Ramowego UE (7PR), w obszarze "Biblioteki cyfrowe i technologie wspierające procesy uczenia". (1) "Zapewnianie dostępu do spuścizny dzięki wielowartościowej archiwizacji" ('Sustaining heritage access through multivalent archiving') Użyteczne odnośniki: - Strona internetowa projektu "Zapewnianie dostępu do spuścizny dzięki wielowartościowej archiwizacji" - 'Sustaining heritage access through multivalent archiving' - Informacje na temat projektu SHAMAN w bazie danych CORDIS