Najważniejsze wiadomości - Od kostki Rubika po badania naukowe: bogactwo węgierskiej innowacji
Począwszy od pierwszego, współczesnego silnika diesla, aż po naddźwiękowe samoloty, ekrany ciekłokrystaliczne i plazmowe, a także holografię, ubiegłe stulecie naznaczone zostało imponującą kreatywnością i innowacyjnością węgierskich naukowców, z których dwunastu otrzymało Nagrodę Nobla, głównie za wkład na rzecz nauk ścisłych. Współcześni węgierscy badacze idą w ślady swych poprzedników. Przykładowo, bazując na holografii wynalezionej przez laureata Nagrody Nobla, Dennisa Gabora, węgierskie przedsiębiorstwo Holografika, specjalizujące się w trójwymiarowych wyświetlaczach, opracowuje przełomową technologię, dzięki której możliwe będzie wyświetlanie zarówno zwykłych, jak i holograficznych obrazów 3D. Celem projektu 3D Vivant (1), finansowanego przez Unię Europejską oraz koordynowanego przez Uniwersytet Brunel w Wielkiej Brytanii, jest stworzenie i udostępnienie nowatorskich treści multimedialnych, dzięki technologii łączącej filmy 3D oraz hologramy: powyższa technologia sprawi, iż widz będzie miał wrażenie, że obraz dosłownie "wyskakuje" z ekranu, niezależnie od kąta patrzenia i bez konieczności stosowania specjalnych okularów. By wytworzyć tak unikalne treści multimedialne uczestnicy projektu opracowują pierwszą na świecie kamerę zdolną rejestrować "na żywo" trójwymiarowe obrazy holograficzne o dużej rozdzielczości. W przypadku ekranu, który bazował będzie na wyświetlaczu HoloviZio, produkowanym przez firmę Holografika, naukowcy korzystają z osiągnięć w dziedzinie holografiki, pragnąc dostarczyć odbiorcom intensywnych wrażeń dzięki odpowiedniemu wyświetlaniu trójwymiarowych obrazów o dużej rozdzielczości. By dodatkowo wzbogacić wrażenia, naukowcy pracują także nad technologią ulepszonego rejestrowania i odtwarzania trójwymiarowych dźwięków przestrzennych. "Dostawcy treści nieustannie poszukują sposobów ulepszenia oferowanych przez siebie materiałów oraz wzbogacania wrażeń płynących z ich oglądania", tłumaczą uczestnicy projektu. "Filmy o wysokiej rozdzielczości (HD) są najnowszym wynalazkiem w dziedzinie wzbogacania treści. Filmy 3D są kolejną istotną innowacją w dziedzinie kinematografii. Celem projektu 3D Vivant jest rozwinięcie istniejących metod rejestrowania i przetwarzania obrazów 3D, w celu stworzenia nowego formatu przechowywania treści multimedialnych". Technika 3D oraz holografia mają także szereg innych zastosowań, wykraczających poza sferę rozrywki. Pracownicy firmy Holografika wnoszą ponadto wkład w postaci swej wiedzy oraz opracowanych przez siebie technologii na rzecz projektu Safros (2). Celem inicjatywy Safros, w której uczestniczą partnerzy z sześciu krajów UE, jest zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów podczas zabiegów chirurgicznych realizowanych przy użyciu robotów, dzięki ulepszeniu technologii symulacji 3D, wzbogaceniu dotykowej informacji zwrotnej oraz udostępnieniu chirurgom rozbudowanych interfesjów. Robotyka stanowi kluczowy element szeregu projektów badawczych o wielu potencjalnych zastosowaniach. W projektach tych uczestniczą liczni naukowcy z Węgier. W ramach projektu Have-it (3) pracownicy Uniwersytetu Technologiczno-Ekonomicznego w Budapeszcie uczestniczyli w pracach nad innowacyjną i skalowalną architekturą, stanowiącą podstawę samochodowych systemów wspomagania kierowców. Celem powyższych prac jest stworzenie wysoce zautomatyzowanych pojazdów, charakteryzujących się zaawansowanym poziomem bezpieczeństwa. Oczekuje się, projekt Have-it znajdzie zastosowania komercyjne w ciągu najbliższych pięciu lat. Jego uczestnicy skupili się głównie na stawieniu czoła wyzwaniu, jakim jest nieufność wielu kierowców wobec zautomatyzowanych i zrobotyzowanych systemów samochodowych. "Wielu kierowcom nie podoba się idea automatyzacji; obawiają się utraty kontroli nad pojazdem. Nasze rozwiązanie oferuje możliwość wyboru", tłumaczy Reiner Hoeger, koordynator projektu w Niemczech. Bazując na istniejących czujnikach, siłownikach i komputerach samochodowych, a jednocześnie korzystając z nowych algorytmów, system Have-it zapewnia duży stopień automatyzacji podczas sytuacji ekstremalnych, w których kierowcy są najbardziej narażeni na wypadki drogowe, podczas omijania prac drogowych, a także podczas korków drogowych. Jednocześnie system Have-it zawsze uwzględnia reakcje kierowców. Roboty towarzyszące Tymczasem naukowcy pracujący na Uniwersytecie Eötvös Loránd stawiają czoła kluczowemu wyzwaniu związanemu z upowszechnianiem się robotów i systemów robotycznych: Jak stworzyć technologię umożliwiającą budowanie długotrwałych więzi pomiędzy ludźmi, a ich robotycznymi towarzyszami? By odpowiedzieć na powyższe pytanie zespół węgierskich badaczy, wraz z partnerami z całej Europy, zainicjował projekt Lirec (4), w ramach którego opracowywane są metody pozwalające robotom oraz wirtualnym towarzyszom rejestrować zachowanie ludzi, zapamiętywać je oraz reagować na nie. Powyższe prace pozwolą stworzyć nową generację robotów posiadających świadomość społeczną. Naukowcy integrują powyższą technologię z kilkoma systemami robotycznymi i wirtualnymi, a także prowadzą zakrojone na szeroką skalę badania nad sposobem reagowania przez ludzi w różnych kontekstach społecznych. Przykładowo Adam Miklosi, pracownik Uniwersytetu Eötvös Lóránd, analizuje interakcje pomiędzy ludźmi i psami. Analizując zachowania psów dr Miklosi opracowuje modele, które będzie można stosować w systemach robotycznych, odzwierciedlając relacje, które tworzą się pomiędzy ludźmi, a ich czworonożnymi towarzyszami, a tym samym nadając robotom indywidualną osobowość. Technologie sensoryczne, które stosuje się zarówno w systemach robotycznych, jak i w szeregu innych rozwiązań, stanowią istotny element węgierskich badań naukowych i węgierskiej innowacji. Przykładowo, naukowcy należący do Węgierskiej Akademii Nauk, uczestniczący w projekcie Scandle (5), współpracują z zespołami z Niemiec, Cypru, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii, tworząc system, który będzie potrafił identyfikować istoty żywe i odróżniać je od przedmiotów wyłącznie na podstawie analizy dźwięku. System ten, określany jako kognitywistyczny analizator sceny akustycznej, łączy elementy fizyki, akustyki, audiologii, neurologii i psychofizyki z inżynierią i informatyką. "Sądzimy, że w najbliższych latach dzięki powyższa technologia znajdzie szereg innowacyjnych i przydatnych zastosowań, dzięki którym w przyszłości będziemy mieli do czynienia z prawdziwie neuromorficznymi, kognitywnymi maszynami. Systemy tego rodzaju mogłyby na przykład w sposób inteligentny monitorować otoczenie, w celu zwiększenia niezależności osób starszych lub optymalizowania zużycia energii; Korzystanie wyłącznie z informacji dźwiękowych pozwala ograniczyć interwencję w prywatność. Wystarczy wymienić tylko niektóre z fascynujących rozwiązań, które będą możliwe dzięki technologii Standle, takie jak interaktywne systemy gier komputerowych, lepsze odzwierciedlanie ludzkich zachowań, zdalne monitorowanie i identyfikowanie zwierząt i ryb w oparciu o ich sposób poruszania się, a także wykrywanie istot żywych w warunkach ograniczonej widoczności", zauważają uczestnicy projektu Scandle. Węgierska Akademia Nauk jest także zaangażowana w inny projekt z zakresu sensoryki, którego celem jest stworzenie precyzyjnych, niedrogich i przenośnych bioczujników fotonicznych, pozwalających wykrywać substancje chemiczne i biologiczne. Podstawowym celem inicjatywy P3SENS (6) jest opracowanie i zaprezentowanie niedrogiego urządzenia diagnostycznego, przeznaczonego dla medycyny ratunkowej, pozwalającego wykrywać zawały. System ten, zawierający bardzo czułe kryształy fotoniczne oraz szereg podzespołów sprawdzonych w warunkach klinicznych, umożliwiających wykonywanie analiz biologicznych, mógłby być także wykorzystywany do diagnozowania innych chorób, do badania żywności oraz do wykrywania zanieczyszczeń. Tymczasem inny zespół należący do Instytutu Informatyki i Automatyki, będącego częścią Węgierskiej Akademii Nauk, prowadzi badania w coraz bardziej złożonej i konkurencyjnej dziedzinie logistyki, ze szczególnym uwzględnieniem zarządzania ogromem danych generowanych przez firmy logistyczne w trakcie globalnego obiegu ładunków oraz korzystania z tych danych. Powyższy instytut jest koordynatorem projektu Advance (7), w ramach którego zespoły naukowców z całej Europy korzystają z zaawansowanych technologii analizy i ekstrakcji danych oraz uczenia maszyn, w celu stworzenia innowacyjnej platformy wspierania procesów podejmowania decyzji, bazującej na analizie predyktywnej, przeznaczonej dla przedsiębiorstw logistycznych. System Advance jest w stanie analizować ogromne zbiory danych, w celu długoterminowego planowania oraz szybkiego przetwarzania w czasie rzeczywistym dużych ilości nowych danych logistycznych, co pozwoli przedsiębiorstwom lepiej organizować floty pojazdów, szybciej dostarczać dobra, oszczędzać pieniądze oraz ograniczać zużycie energii. Kolejnym projektem, w którym uczestniczą węgierscy naukowcy i który prawdopodobnie będzie miał duży wpływ na zużycie energii, energooszczędność oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, jest Earth (8). Celem koordynowanego przez niemiecki oddział firmy Alcatel-Lucent projektu Earth, w którym uczestniczy Uniwersytet Technologiczno-Ekonomiczny w Budapeszcie oraz węgierski oddział firmy Ericsson, jest znaczne zwiększenie wydajności energetycznej sieci szerokopasmowych. Uczestnicy powyższego projektu mają nadzieję, że zmieniając strategię dodawania stacji bazowych do sieci komórkowych 3G i 4G, opracowując energooszczędne architektury sieciowe oraz wdrażając elastyczne protokoły korzystania z zasobów sieciowych uda im się ograniczyć zużycie energii nawet o 50%. Oczekuje się, że dzięki badaniom realizowanym w ramach projektu Earth, który w 2012 roku otrzymał "Nagrodę Internetu Przyszłości", w ciągu najbliższych dwóch lat powstaną nowe produkty komercyjne. --- Projekty opisane w niniejszym artykule uzyskały wsparcie na rzecz badań naukowych w ramach Siódmego Programu Ramowego (7PR). (1) 3D Vivant: Interaktywne, multimedialne materiały audio-wideo, gwarantujące bogate doznania ('3D Vivant: Live Immerse Video-Audio Interactive Multimedia') (2) Safros: Bezpieczeństwo pacjentów podczas zrobotyzowanych zabiegów chirurgicznych (' Patient Safety in Robotic Surgery') (3) Have-it: Safros: Wysoce zautomatyzowane pojazdy na rzecz inteligentnego transport ('Safros: Highly automated vehicles for intelligent transport') (4) Lirec: (4) Lirec: Żywe roboty oraz interaktywni towarzysze (' Lirec: LIving with robots and interactive companions') (5) Scandle: Wykrywanie organizmów żywych poprzez analyze sceny akustycznej ('Scandle: Acoustic scene analysis for detecting living entities') (6) P3SENS: Polimerowo-fotoniczne, wieloparametrowe czujniki biochemiczne, przeznaczone dla diagnostyki ambulatoryjnej ('P3SENS: Polymer photonic multi-parametric biochemical sensor for point of care diagnostics') (7) Advance: Zaawansowany silnik wspierania procesów podejmowania decyzji bazujący na analizie predyktywnej, przeznaczony dla logistyki ('Advance: Advanced predictive-analysis-based decision-support engine for logistics') (8) Earth: Energooszczędne technologie sieciowe i radiowe ('Earth: Energy Aware Radio and neTwork tecHnologies') Użyteczne odnośniki: - Informacje na temat 7PR w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu 3D Vivant w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Safros w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Have-it w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Lirec w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Scandle w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu P3SENS w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Advance w bazie danych CORDIS - Informacje na temat projektu Earth w bazie danych CORDIS Odnośne publikacje: - Najważniejsze wiadomości – Wspieranie kierowców, ratowanie istnień ludzkich; projekt Have-it