Prezentacje projektów - Adaptacyjne technologie wspierające w służbie osób niepełnosprawnych
Szacuje się, że około 2,6 milionów Europejczyków cierpi z powodu niepełnosprawności kończyn górnych, a około 1,3 miliona z nich musi korzystać z technologii wspierających lub z pomocy opiekunów, by móc sprostać codziennym obowiązkom. Gdy uwzględni się wszystkie kraje rozwinięte liczba ta wzrasta do 2,5 miliona. Powyższa grupa obejmuje osoby cierpiące na różnorakie choroby, w tym stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne, a także szereg schorzeń takich jak paraliż oraz syndrom zamknięcia, w przypadku których pacjenci nie są w stanie poruszać oczami. Chociaż wielu chorych korzysta już z technologii wspierających, do których zalicza się wspomagające, personalizowane oraz rehabilitacyjne urządzenia przeznaczone dla osób niepełnosprawnych, w większości przypadków systemy oraz oprogramowanie zaprojektowano pod kątem wykonywania pojedynczej funkcji, lub też wspierania osób dotkniętych konkretnym rodzajem niepełnosprawności. "Rynek, który nazwałbym rynkiem "starych" technologii AT, zdominowany jest przez pojedyncze rozwiązania i urządzenia, z których każde zaprojektowano pod kątem specyficznego rodzaju niepełnosprawności lub też specyficznych zdolności użytkowników. W ujęciu ogólnym jest to dobre podejście, gdyż dzięki niemu poszczególne rozwiązania są zoptymalizowane pod kątem funkcji, którą mają realizować", tłumaczy Stefan Parker, koordynator projektu oraz naukowiec pracujący w austriackiej firmie KI-I. "Problem w tym, że w większości rzeczywistych sytuacji urządzenia te wykorzystują zaledwie część umiejętności użytkowników lub też nie mogą być odpowiednio dostosowane do potrzeb pacjentów. W efekcie osoby niepełnosprawne stają się posiadaczami urządzeń, które nie są odpowiednio dopasowane do ich konkretnej sytuacji". Trudność stanowi również to, że niepełnosprawności nie da się skatalogować. Każdy człowiek jest inny, dlatego dwie osoby cierpiące na to samo schorzenie często dotknięte są niepełnosprawnością o diametralnie różnym nasileniu i naturze, lub też wieloma różnymi rodzajami niepełnosprawności jednocześnie. Co więcej, wraz z postępami choroby system powinien być dostosowywany do zmieniających się potrzeb pacjenta. Konieczne może też okazać się zastosowanie nowych rozwiązań. By stawić czoła powyższym wyzwaniom członkowie konsorcjum obejmującego instytuty badawcze, uniwersytety oraz prywatne przedsiębiorstwa z siedmiu krajów stworzyli niedrogą i skalowalną platformę, pozwalającą opracowywać rozwiązania z dziedziny AT w znacznie bardziej personalizowany i elastyczny sposób. Powyższa platforma, opracowana w ciągu dwóch lat w ramach projektu o nazwie "Zestaw służący do szybkiego tworzenia i integrowania rozwiązań z dziedziny technologii wspierających" ('Assistive technology rapid integration and construction set' - ASTERICS), który uzyskał wsparcie w wysokości 2,65 milionów ze strony Komisji Europejskiej, oferowana jest obecnie jako rozwiązanie komercyjne. Dalsze badania, prowadzone przez uczestników projektu ASTERICS, mają na celu dodatkowe ulepszenie tego rozwiązania. Systemy wspierające, zorientowane na potrzeby użytkowników "Rynek technologii AT ulega obecnie szybkim przeobrażeniom. Z jednej strony urządzenia przenośne, takie jak smartfony i tablety, podbijają świat, co ma ogromny wpływ na rynek AT. Z drugiej natomiast opracowywane są bardziej zorientowane na użytkowników i bardziej elastyczne podejścia do technologii AT. Rozwiązanie ASTERICS jest pierwszym z nich, a zatem najważniejszym", twierdzi Parker, który pomagał koordynować prace projektowe. W przeciwieństwie do tradycyjnych systemów AT platforma ASTERICS może być dostosowywana do potrzeb poszczególnych użytkowników. System pozwala wybierać pośród szerokiej gamy czujników, a także wśród zarówno prostych przełączników czy kamer internetowych, jak i złożonych "interfejsów mózg-komputer" ('brain-computer interfaces' - BCI), umożliwiając tym samym dostosowanie sposobu interakcji do wymagań i zdolności poszczególnych pacjentów. Dane wejściowe, niezależnie od tego w jaki sposób są generowane, przetwarzane są przez "środowisko wykonawcze ASTERICS" ('ASTERICS Runtime Environment' - ARE). Oprogramowanie ASTERICS można z łatwością instalować na dowolnym urządzeniu pracującym pod kontrolą system operacyjnego Windows. System ASTERICS korzysta ponadto z tak zwanych "modeli", konfigurowanych pod kątem poszczególnych użytkowników, przetwarzających i wykonujących ich polecenia na dowolnym urządzeniu, co pozwala korzystać ze smartfonów i komputerów, a także sterować klimatyzacją czy też otwierać okna w domu. Powyższe modele są budowane i konfigurowane przy pomocy specjalnego programu o nazwie "ASTERICS Configuration Suite" (ACS), w obrębie którego możliwe jest konfigurowanie, za pośrednictwem interfejsu graficznego, wielu wtyczek pełniących rolę wejść, przetworników sygnału oraz wyjść, a także łączenie ich za pośrednictwem kanałów danych oraz kanałów zdarzeń. Gotowy moduł jest następnie instalowany w środowisku ARE, w którym może współegzystować wiele modułów, dzięki czemu użytkownicy mogą korzystać z modułów najbardziej odpowiednich dla danego zastosowania. Możliwe jest także instalowanie modułów rozszerzających, służących do podłączania czujników. Czujniki mogą być połączone bezpośrednio z platformą ASTERICS lub też z zewnętrznym komputerem, za pośrednictwem kabla USB. Co więcej, możliwe jest podłączenie niewielkiego modułu HID, poprzez interfejs USB. Moduł HID pełni rolę standardowego, bezprzewodowego urządzenia emulującego mysz, klawiaturę lub dżojstik. "Dzięki powyższemu podejściu mamy do czynienia z w pełni zorientowanym na użytkownika, lokalnym tworzeniem technologii AT - użytkownicy nie muszą już dostosowywać się do urządzeń, gdyż to urządzenia dostosowują się do nich. Co więcej, osoby korzystające z systemu mogą nawet dokonywać niewielkich zmian samodzielnie, lub też opiekunowie mogą dokonywać tych zmian za podopiecznych, co pozwala reagować na zmiany sytuacji", podkreśla Parker. "System może być także dopasowywany do zmieniającego się kontekstu, dzięki czemu użytkownicy nie muszą już kupować nowych urządzeń za każdym razem, gdy ich stan zdrowia ulega zmianie, czy też korzystać ze starych urządzeń, pomimo wiążących się z tym niedogodności - mogą nadal używać rozwiązania, do którego się przyzwyczaili i które polubili, wyposażonego w nowe interfejsy lub też charakteryzującego się zmodyfikowanymi ustawieniami". Uczestnicy projektu ASTERICS konsultowali swe posunięcia z osobami dotkniętymi niepełnosprawnością ruchową, ich opiekunami oraz ekspertami z dziedziny AT, zarówno podczas projektowania jak i podczas tworzenia systemu, natomiast prototyp platformy został oceniony bardzo pozytywnie podczas wdrożeń testowych. "Użytkownicy docenili rozwiązanie ASTERICS, a podczas testów, które przeprowadziliśmy z ich udziałem, udało nam się zaoferować im możliwości, których nie zapewniają inne systemy. Niektórzy użytkownicy korzystają z systemu ASTERICS od czasu testów i nadal są bardzo zadowoleni", twierdzi Parker. Co istotne, system jest stosunkowo niedrogi i może korzystać z istniejących urządzeń, posiadanych przez użytkownika, takich jak kamery internetowe wbudowane w laptopy, co pozwala jeszcze bardziej ograniczyć koszty. Stefan Parker szacuje, że w przypadku większości osób koszt wdrożenia systemu ASTERICS zamknie się w kwocie 500 euro, nie licząc ceny zakupu laptopa lub komputera stacjonarnego, chociaż jeśli potrzebne będą bardziej złożone urządzenia, takie jak interfejs mózg-komputer, to koszty mogą wynieść nawet kilka tysięcy euro. Czeska firma IMA, będąca jednym z partnerów projektu, oferuje obecnie komercyjne urządzenia współpracujące z systemem ASTERICS, w tym moduły wejścia/wyjścia, podczas gdy polska firma Harpo, również będąca partnerem projektu, jest głównym dystrybutorem systemu oraz oferuje usługi z zakresu jego adaptacji i personalizacji. Celem zespołu projektowego jest obecnie kontynuowanie badań oraz rozpoczęcie nowego projektu, z myślą o poszerzeniu systemu o urządzenia przenośne, takie jak smartfony i tablety. Projekt ASTERICS uzyskał wsparcie finansowe na badania naukowe w ramach Siódmego Programu Ramowego UE (7PR). Odnośnik do projektu na stronie CORDIS: - informacje na temat 7PR w bazie danych CORDIS - informacje na temat projektu ASTERICS w bazie danych CORDIS Odnośnik do strony internetowej projektu: - strona internetowa projektu 'Assistive technology rapid integration and construction set' Odnośniki do powiązanych filmów i plików dźwiękowych: - filmy dotyczące projektu ASTERICS Pozostałe odnośniki: - strona internetowa Agendy Cyfrowej Komisji Europejskiej