Analiza bezpieczeństwa stosowania nanomateriałów
W ciągu ostatnich 20 lat nastąpił gwałtowny rozwój dziedziny nanotechnologii dzięki postępom w opracowywaniu materiałów i technik. W rezultacie unikalne właściwości nanocząstek i nanomateriałów są coraz częściej wykorzystywane w zakładach pracy, domach i środowisku. Badania, rozwój i komercjalizacja w tej dziedzinie wyprzedziły proces ustanawiania odpowiednich protokołów charakteryzowania i badania niezbędnych do oceny bezpieczeństwa lub toksyczności dla ludzi. Chociaż poczyniono pewne postępy w tym zakresie, nadal konieczne jest odpowiednie przeszkolenie nowego pokolenia naukowców w dziedzinie nanotoksykologii. Celem finansowanego ze środków UE projektu NANOTOES (Nanotechnology: Training of experts in safety) było wspieranie młodych naukowców badających oddziaływanie nanomateriałów na komórki i tkanki. Taka wiedza pozwoliła im na opracowanie niezawodnych i dokładnych testów, a także zapewniła cenne dane umożliwiające stworzenie odpowiednich ram regulacyjnych. Właściwości powiązane z toksycznością, które zidentyfikowano w ramach poszczególnych projektów, obejmowały rozmiar cząstek, kształt, ładunek powierzchniowy, zdolność do przyłączania określonych substancji na powierzchni, a także zdolność do uwalniania jonów toksycznych metali. W kilku przypadkach stwierdzono, że toksyczność była spowodowana obecnością niepożądanych substancji zanieczyszczających, głównie związków bakteryjnych, które działają jako bodźce prozapalne, a nanocząstki są jedynie ich nieszkodliwymi nośnikami. Partnerzy projektu opracowali również nowe metody i dostosowali istniejące techniki w celu odzwierciedlenia warunków narażenia na działanie nanocząstek. Obejmowały one uwalnianie jonów srebra, zmiany zachodzące w nanocząstkach podczas kontaktu ze związkami zawartymi w krwi, a także wytwarzanie wysoce reaktywnych, a zatem toksycznych form tlenu przez nanomateriały. Naukowcy zajmowali się również kwestią wywoływania zapalenia oraz mutacjami i uszkodzeniami DNA, które mogą prowadzić do rozwoju nowotworu. Dzięki współpracy 13 stypendystów pracujących w 12 instytucjach powstała sieć naukowców wyspecjalizowanych w częściowo pokrywających się dziedzinach, którzy badali bezpieczeństwo nanomateriałów z różnych perspektyw. Stypendyści przeszli szkolenie naukowe w obszarach, takich jak medycyna, immunologia, biochemia, materiałoznawstwo i inżynieria. Zdobyli również wiedzę na temat aspektów prawnych i regulacyjnych, komunikacji w obrębie społeczności naukowej oraz praktycznego zastosowania wyników. Wyniki ich pracy przedstawiono w czasopismach naukowych. W ramach projektu NANOTOES zapewniono specjalistyczne szkolenie nowemu pokoleniu ekspertów, które pomoże im w opracowaniu ustandaryzowanych testów nowych materiałów w celu zagwarantowania bezpieczeństwa dla zdrowia publicznego i środowiska. Umiejętności nabyte przez stypendystów pomogą im w rozwijaniu kariery w dziedzinie nanotechnologii, nanomedycyny oraz innych powiązanych obszarach, a także zapewnią Unii Europejskiej pozycję lidera w dziedzinie bezpieczeństwa nanotechnologii.
Słowa kluczowe
Nanomateriały, nanotechnologia, nanotoksykologia, NANOTOES, nanocząstki
