Produkty farmaceutyczne wymywane do środowiska
Niektóre leki i ich metabolity nie są usuwane podczas konwencjonalnego oczyszczania biologicznego i mogą przedostawać się do systemów zaopatrzenia w wodę. Choć poziomy produktów farmaceutycznych w środowisku uznawane są za niskie, ich obecność rodzi pytania dotyczące długofalowego wpływu na życie organizmów wodnych i zdrowie ludzkie. Pomimo informacji dotyczących zachowania się produktów farmaceutycznych, niewiele wiadomo o zagrożeniach związanych z ich niekontrolowanym uwalnianiem do środowiska. Celem finansowanego przez UE projektu PHARMAS była ocena zagrożeń dla środowiska i zdrowia związanych z występowaniem określonych produktów farmaceutycznych. Aby uzyskać ważne dane dotyczące wystawienia na działanie produktów farmaceutycznych uwalnianych do środowiska, konsorcjum przyjęło podejście interdyscyplinarne. W oparciu o charakter leku i zasięg potencjalnego zagrożenia, badacze skupili się na antybiotykach i lekach przeciwnowotworowych. Zdefiniowali ewentualne zagrożenia związane z szeregiem produktów farmaceutycznych, uwzględniając scenariusze narażenia, a także wpływ wybranych produktów na organizmy. Do prognozowania prawdopodobnych stężeń zarówno antybiotyków, jak i leków przeciwnowotworowych w europejskich rzekach zastosowano modelowanie, a następnie stężenia te potwierdzono rzeczywistymi pomiarami przeprowadzonymi w wodach powierzchniowych i pitnych. Okazało się, że wybrane produkty farmaceutyczne są toksyczne dla organizmów wodnych jedynie w wysokim stężeniu. Mimo to naukowcy odkryli, że proces oczyszczania ścieków często rozkłada leki macierzyste do postaci podproduktów, które wymykają się pomiarom i ocenie pod kątem toksyczności. Pomimo różnic regionalnych w poziomach stężenia i stopniu narażenia na uwalniane do środowiska produkty farmaceutyczne, konsorcjum uznało, że zbadane leki przeciwnowotworowe stanowią bardzo niewielkie zagrożenie dla środowiska i ludzkiego zdrowia. Badacze stworzyli system klasyfikacji zagrożeń i ryzyka obejmujący produkty farmaceutyczne, jednak jednocześnie podkreślili niebezpieczeństwo, jakie stwarzają antybiotyki, biorąc pod uwagę ich skutki dla antybiotykoopornych mikroorganizmów. Europejski system klasyfikacji zagrożeń i ryzyka dotyczący produktów medycznych jest niewątpliwie niezbędny, by można było sporządzić polityki UE, które zminimalizują zagrożenia związane z produktami farmaceutycznymi dla ludzkiego zdrowia i ekosystemów. Idąc za przykładem Szwecji, partnerzy projektu PHARMAS są przekonani, że oddziałując na istniejące wzorce konsumpcji poprzez promowanie mniej szkodliwych substancji, uda im się zredukować uwalnianie toksycznych produktów farmaceutycznych i ich pochodnych do środowiska.
Słowa kluczowe
Produkty farmaceutyczne, ocena ryzyka, środowisko, zdrowie ludzkie, antybiotyki
