Nacisk na europejskie badania naukowe w Europie Środkowo-Wschodniej
Europejskie badania naukowe, technologia i rozwój od dawna odgrywają wiodącą rolę w wielu punktach zwrotnych, niemniej zdaniem Europejskiej Fundacji Nauki (ESF) nieodzowna jest ponowna refleksja, by zidentyfikować wyzwania przyszłości i opracować nowe programy. Ponadto należy zwrócić uwagę, w jaki sposób paneuropejskie programy badań naukowych mogą harmonizować ze specyficzną dynamiką zmian zachodzących w różnych regionach, zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej (EŚW). To głębsze zastanowienie zostało podkreślone w nowym raporcie ESF pt. "Central and eastern Europe Beyond Transition: Convergence and Divergence in Europe" (Europa Środkowo-Wschodnia po okresie przejściowym: konwergencja i dywergencja w Europie). Raport stawia sobie za cel wyznaczenie nowych tematów badań w dziedzinie nauk społecznych, prowadzonych na obszarze EŚW i poświęconych temu regionowi, które mają być promowane i wspierane przez krajowe i europejskie instytucje finansujące. Pewnym niedopowiedzeniem byłoby stwierdzenie, że w ciągu ostatnich 25 lat byliśmy świadkami jednych z najgłębszych zmian politycznych, społecznych i gospodarczych w historii Europy. Upadek komunizmu pod koniec lat 80. XX w. nie tylko zmienił kształt relacji na kontynencie, ale również przyniósł fascynujące informacje na temat potencjału - także i ograniczeń - wielkoskalowych przekształceń społecznych. Mając to na uwadze, raport ESF dąży do ustalenia wydarzeń w EŚW, które mogą potencjalnie stać się gorącymi tematami badawczymi prac naukowych nad tymi regionami jako częścią europejskiego społeczeństwa i jako takie powinny być promowane i wspierane przez krajowe i europejskie instytucje grantodawcze. W raporcie wskazano również na to, jak przyszły obraz EŚW może wspomóc rozwój nauk społecznych w ogóle oraz wskazać na zagadnienia istotne dla badań transnarodowych. Wypowiadając się na temat raportu, Robert Burmanjer, kierownik komórki ds. nauk społecznych i humanistycznych przy Komisji Europejskiej powiedział: "Patrzenie w przyszłość pozwala na trafne spostrzeżenia i zalecenia co do miejsca nauk społecznych i humanistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej oraz sposobu, w jaki mogłyby i powinny mieć wspólną płaszczyznę z międzynarodowymi projektami badawczymi". W sumie publikacja przedstawia szereg konkretnych wniosków i zaleceń pomagających w przygotowaniu ukierunkowanych projektów, które odpowiadają na potrzeby ustawodawców zmagających się z przyszłymi wyzwaniami, w obliczu których staje obecnie Europa i świat. Przy sporządzaniu raportu określono trzy interdyscyplinarne klastry tematyczne: zmieniające się populacje; nowa topografia Europy oraz spójność społeczna. Klaster "zmieniające się populacje" ocenia, jak migracja, regionalne zmiany populacji, mniejszości etniczne i integracja wpływają na podstawową strukturę populacji EŚW. Natomiast klaster "nowa topografia Europy" kładzie nacisk na "powrót do Europy", przezwyciężając podział Wschód-Zachód, a także na oddziaływanie funduszy spójności na administrację lokalną oraz na poszerzanie granic Europy w kierunku wschodnim. Wreszcie klaster "spójność społeczna" skupia się na stopniu transformacji społeczno-gospodarczej, którą przeszła Europa postkomunistyczna przez ostatnie 20 lat, zwłaszcza pod względem mobilności i zaufania społecznego. "Nauki społeczne w Europie Środkowo-Wschodniej były poważnie wypaczone w okresie komunizmu" - wyjaśnia profesor Daniel David, wiceprezes Rumuńskiej Rady ds. Badań Naukowych (CNCS). "Ten raport może pomóc nam zintegrować badania w dziedzinie nauk społecznych prowadzone w Europie Środkowo-Wschodniej z tymi prowadzonymi na arenie międzynarodowej". W wielu krajach raport zyskał wagę narodową. Peter Weiss, ambasador Słowacji na Węgrzech zauważył: "Głębsze zastanowienie się nad badaniami w dziedzinie nauk społecznych w Europie Środkowo-Wschodniej i na jej temat oraz wyznaczenie nowych granic nauk społecznych i identyfikacja głównych wyzwań i tematów badawczych w zakresie współpracy naukowców akademickich z krajów Europy Wschodniej i Zachodniej stanowi, co nie podlega dyskusji, jeden z podstawowych warunków przezwyciężenia obecnego kryzysu w UE". W raporcie wskazano osiem zaleceń strukturalnych dotyczących badań w dziedzinie nauk społecznych w EŚW i na jej temat. Podkreślają one konieczność zapewnienia większej obecności uczonych z EŚW i społecznych zagadnień badawczych dotyczących EŚW w międzynarodowych projektach naukowych. Kładą również nacisk na realne potrzeby pod względem rozwoju infrastruktury badawczej i kapitału ludzkiego, a także wzywają do wdrażania dobrych praktyk w zakresie administracji, doskonałości naukowej i niezależności.Więcej informacji: Central and Eastern Europe Beyond Transition: Convergence and Divergence in Europe: http://www.esf.org/cee Europejska Fundacja Nauki: http://www.esf.org
Kraje
Węgry