Promowanie sprawiedliwości ekologicznej na świecie
Przyspieszony metabolizm społeczny gospodarki światowej i globalna konkurencja o zasoby wywierają coraz większą presję na środowisko i szczególnie narażone społeczności. Ten trend ma się utrzymać, podnosząc prawdopodobieństwo konfliktów o skąpe zasoby i ochronę środowiska. Organizacje sprawiedliwości ekologicznej to grupy społeczeństwa obywatelskiego, które aktywnie włączają się w konflikty między społecznościami, państwami i przedsiębiorstwami dotyczące wydobycia zasobów czy gospodarki odpadami. Odgrywają kluczową rolę w podnoszeniu świadomości tego, że bezpieczeństwo ekologiczne jest podstawowym prawem człowieka. Jednak często nie dysponują wystarczającymi zasobami, aby osiągnąć pełną skuteczność. Dofinansowany ze środków unijnych projekt EJOLT (Organizacje sprawiedliwości ekologicznej, odpowiedzialność i handel), którego realizacja rozpoczęła się w 2011 r., ma na celu zbadanie konfliktów ekologicznych na świecie i wsparcie organizacji i społeczności walczących o sprawiedliwość ekologiczną. Koordynator projektu Joan Martínez Alier z Instytutu Nauki o Środowisku i Technologii przy Universitat Autònoma de Barcelona, twierdzi, że najlepiej osiągać te cele poprzez sprzyjanie współpracy w ramach monitorowania stanu środowiska, strategii prawnych i ewaluacji usług w zakresie ochrony środowiska. "Z akademickiego punktu widzenia jest to projekt poświęcony rozwojowi statystycznej ekologii politycznej" - wyjaśnia Alier. "Pod względem społecznym zwiększa widoczność konfliktów ekologicznych. Sprawiedliwość ekologiczna to główna siła zapewniająca większą zrównoważoność światowej gospodarki". Naukowcy mają nadzieję umocnić pozycję organizacji i wspieranych przez nich społeczności w skuteczniejszym egzekwowaniu i obronie swoich praw. W całym, globalnym łańcuchu produkcji, od wydobycia, poprzez przetwórstwo, po usuwanie odpadów, szczególnie narażone społeczności często muszą ponosić niesprawiedliwą część efektów ubocznych zanieczyszczenia i szkód w środowisku - zauważa Alier. Ci najbardziej dotknięci to marginalizowane sfery społeczeństwa, między innymi biedni obywatele, mniejszości i ludność autochtoniczna, których źródła utrzymania są bardziej bezpośrednio uzależnione od zasobów naturalnych. Leah Temper, zastępca koordynatora projektu EJOLT dodaje: "Często te społeczności - takie jak grupy autochtoniczne czy chłopi - korzystają z gospodarki w sposób zrównoważony. Konflikty pojawiają się, kiedy przemysł stara się przywłaszczyć sobie zasoby środowiskowe takich społeczności, co skutkuje wywłaszczeniem i skażeniem. Stąd twierdzimy, że tego typu konflikty coraz częściej mają miejsce na granicznych obszarach wydobycia - w miejscach odległych, w których zachowały się nieskażone ekosystemy planety". Projekt EJOLT już wywarł wpływ. W ciągu dwóch pierwszych lat powstało zgodnie z planem osiem raportów z prowadzonych prac badawczych. Dotyczą one paliw kopalnych, konfliktów związanych z górnictwem i oddziaływania przemysłowych plantacji drzew. W ramach projektu przedstawiono zalecenia co do środków prawnych, jakie organizacje i społeczności mogą wykorzystywać w dochodzeniu odszkodowań za szkody w środowisku. Naukowcy przygotowują spis konfliktów ekologicznych na świecie, który obejmie około 2.000 lokalizacji. Pierwsza mapa, jaka ma zostać przygotowana, dotyczyć będzie konfliktów ekologicznych w Turcji. W następstwie niedawnych demonstracji i protestów wywołanych planami rządowymi likwidacji parku Gezi w Stambule, prace nad projektem zostały zaprezentowane w głównej gazecie krajowej. Druga i trzecia mapa poświęcone będą Ekwadorowi i Kolumbii. Dorobek projektu jest prezentowany online oraz w formie kilku programów dokumentalnych poświęconych sprawiedliwości ekologicznej - takich jak te prezentujące prawa miejskich zbieraczy odpadów czy oporu ludności autochtonicznej wobec wydobycia ropy i uranu. Celem jest zapewnienie każdemu dostępu do sprawiedliwości ekologicznej i powiązanych z nią koncepcji - długu ekologicznego i handlu na nierównych warunkach. "Projekt EJOLT ma również przełamać to, co nazywamy zaślepieniem konsumentów" - wyjaśnia Temper. "Kiedy tankujemy na stacji paliw, to nie wiemy, czy paliwo pochodzi z zanieczyszczonych społeczności w delcie Nigru czy z obszaru katastrofy ekologicznej, jakim są kanadyjskie piaski roponośne. Dlatego staramy się zwiększyć widoczność metabolizmu społecznego i powiązanych z nim konfliktów, powstających po drugiej stronie konsumpcji". W prace nad projektem EJOLT, które zaplanowano do 2015 r., zaangażowały się 23 organizacje akademickie, think-tanki i organizacje aktywistów działające w obszarze sprawiedliwości ekologicznej. Projekt otrzymał około 3,7 mln EUR dofinansowania ze środków unijnych.Więcej informacji: EJOLT http://www.ejolt.org/ Karta informacji o projekcie:
Kraje
Hiszpania