SPREE – wyniki badań popierające zastępowanie produktów usługami
Nawet jeśli pojęcie „systemów produktowo-usługowych” brzmi obco dla wielu z nas, to jednocześnie możemy być już częścią tego ruchu. Czy kiedykolwiek zdarzyło się wam wynająć rower lub samochód albo je współużytkować? Jeżeli odpowiedź jest twierdząca, to już odgrywacie jakąś rolę w systemach produktowo-usługowych. Zastępowanie produktów usługami (ang. servicizing) to przechodzenie od konsumpcji produktów do konsumpcji usług, a zespół projektu SPREE (Servicizing Policy for Resource Efficient Economy) analizuje od trzech lat, w jaki sposób możemy wspomagać transformację w stronę systemów produktowo-usługowych. Koncepcja zastępowania produktów usługami jest postrzegana jako odpowiedź na pytanie o zrównoważenie: w jaki sposób zmniejszyć oddziaływanie na środowisko i wykorzystanie zasobów, utrzymując jednocześnie aktywność gospodarczą i dobrobyt? Jednym z kluczowych celów zastępowania produktów usługami jest rozprzężenie, dzięki któremu wzrost gospodarczy wywierać będzie mniejszy wpływ na społeczeństwo i środowisko. Zabierając głos w tym miesiącu na konferencji zamykającej projekt SPREE w Brukseli, dr Vered Blass z Uniwersytetu Tel Awiwu, omówił szeroko motywy leżące u podstaw projektu: „Dużo się mówiło na temat systemów produktowo-usługowych i ich potencjalnych korzyści na początku pierwszej dekady XXI w., jednak nadal nie zostały wdrożone na szeroką skalę. Kluczową rolę do odegrania w tej transformacji mają przedsiębiorcy i konsumenci. Naszym zamiarem było sprawdzenie, jakie bariery stoją na tej drodze”. Na podstawie trzech sektorów – rolno-spożywczego, mobilności i wody – zespół SPREE przetestował, czy zastępowanie produktów usługami może nas przybliżyć do rozprzężenia oraz jakie pakiety polityki są do tego potrzebne. Aby opracować pakiety polityki, zespoły badawcze z Finlandii, Izraela, Litwy, Holandii, Hiszpanii, Szwecji i Zjednoczonego Królestwa zaprosiły konsumentów (kierowców miejskich i prywatnych odbiorców wody) i przedsiębiorców (rolników) do udziału w badaniach statystycznych. W sektorze wody na przykład zespoły sprawdziły stosunek konsumentów do uzdatniania szarej wody (GWR) i zbierania wody deszczowej (RWH) w całkowicie odmiennych warunkach w Izraelu, Hiszpanii i Zjednoczonym Królestwie. Wyniki wskazują na odmienne konteksty środowiska i polityki. Na południu Zjednoczonego Królestwa, gdzie niedobory wody nie były dominującym problemem, jedynie od 10% do 13% respondentów zadeklarowało, że zdecydowanie lub prawdopodobnie rozważyliby montaż jednego z takich systemów, podczas gdy w Izraelu, gdzie świadomość niedoborów wody jest bardzo wysoka, 65% respondentów wskazała, że zdecydowanie lub prawdopodobnie rozważyliby system GWR. Badania statystyczne gospodarstw domowych zostały uzupełnione o badania jakościowe, w tym wywiady z ekspertami, grupy fokusowe, interaktywne warsztaty i spotkania z decydentami. Następnie zastosowano podejście oparte na modelu agentowym, aby ocenić możliwości rozprzężenia. Wszystkie wyniki zostały zebrane razem w celu przygotowania pakietów polityki dla sektora wody, mobilności i rolno-spożywczego. Wagę dostosowania tych pakietów polityki do warunków lokalnych podkreślił na konferencji Eugenijus Butkus, koordynator projektu SPREE z Litewskiej Rady ds. Badań Naukowych. Kontekstowe pakiety polityki muszą także przejść ewolucję od podstawowych, przez efektywne, po rentowne w ramach konsultacji z decydentami i ekspertami. Zamykając konferencję Butkus przedstawił kluczowe wnioski z projektu: „Zastępowanie produktów usługami ma potencjał, aby wspomóc rozprzężenie i wnieść wkład w gospodarkę o obiegu zamkniętym (niemniej jest specyficzne i nie nadaje się do automatycznego powielania). Dowiedliśmy, że nasze podejście sprawdza się, jednak potrzebne są dalsze prace w zakresie badań, zastosowania i demonstracji”. Pakiety servicizing policy packages są już dostępne w witrynie projektu. Więcej informacji: SPREE http://www.spreeproject.com/
Kraje
Litwa