EPIWORK: prognozy dotyczące Eboli oparte na modelu wypracowanym przez unijny projekt
Zaprojektowany w UE model prognozowania pokazał, że do końca listopada 2014 r. wirusem gorączki krwotocznej Ebola zarazi się w Afryce Zachodniej od 14 000 do 22 000 osób (liczba zgłoszonych przypadków). Globalny model epidemii i mobilności (GLEaM – Global Epidemic and Mobility Model) jest jednym z najbardziej szczegółowych i integracyjnych na świecie. Został opracowany w toku unijnego projektu badawczego EPIWORK , którego realizacja zakończyła się w 2013 r. GLEaM tworzy realistyczne symulacje globalnego rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych poprzez łączenie rzeczywistych danych o populacji i mobilności ludzi ze złożonymi modelami stochastycznymi przenoszenia chorób. GLEaM czerpie ze strumieni danych, których jak dotąd nigdy nie włączano do prognozowania zdrowotności, takich jak dzienne natężenie lotniczego ruchu pasażerskiego, spisy ludności, przyjęcia do szpitala i świadczenia medyczne, obecność na pogrzebach, a nawet informacje przekazywane za pośrednictwem telefonów komórkowych. Ten wytwór badawczej doskonałości UE – udostępniony laboratoriom z całego świata – ma pomóc w prognozowaniu rozprzestrzeniania się globalnych chorób, takich jak Ebola. Zastosowanie GLEaM do prognozowania Eboli Profesor Vespignani, kierownik projektu EPIWORK, stoi obecnie na czele Laboratorium Modelowania Biologicznych Systemów Społeczno-Technicznych (MOBS LAB) przy Uniwersytecie Northeastern w Bostonie, USA. Jak zauważył: „Zaczęliśmy używać modelu do prognozowania Eboli w lipcu tego roku, po pierwszych oznakach gwałtownego wzrostu liczby przypadków w Afryce Zachodniej. Analizujemy także ryzyko rozprzestrzenienia się Eboli na świecie. W przypadku Eboli dotychczasowe prognozy zgłoszonych przypadków były trafne w zakresie prawdopodobieństwa obliczanego za pomocą modelu”. Model został opracowany w toku prac nad projektem EPIWORK, które polegały m.in. na gromadzeniu danych epidemiologicznych w czasie wybuchu w 2009 r. epidemii grypy H1N1, potocznie nazywanej „świńską grypą”, i udostępnieniu ich społeczności naukowej w UE. Daniela Paolotti , epidemiolog z włoskiej Fundacji ISI (Institute for Scientific Interchange), która to instytucja pełniła rolę koordynatora projektu EPIWORK, dodała: „W 2009 r. nacisk został położony na pandemię grypy H1N1, ale od zawsze planowane było rozszerzenie GLEaM na inne choroby zakaźne. W zamyśle miał powstać wzorzec do wykorzystania na potrzeby nowo pojawiających się chorób, dzięki czemu można go było dostosować również do Eboli”. Symulacje pomagają decydentom w wizualizacji możliwych dróg rozprzestrzeniania się epidemii, a przez to w nadawaniu priorytetu działaniom z zakresu zdrowia publicznego w celu jej opanowania. Nauka obywatelska za pośrednictwem Internetu i aplikacji W ramach projektu EPIWORK naukowcy zbudowali także Influenzanet – system do monitorowania aktywności chorób grypopodobnych (ILI). System kładzie nacisk na „naukę obywatelską”, pozyskując dane bezpośrednio od populacji, której członkowie wypełniają formularz zgłoszeniowy online, odpowiadając na różnego rodzaju pytania natury medycznej, geograficznej i behawioralnej. Obecnie w Influenzanet zarejestrowanych jest około 20 000 wolontariuszy z lokalnych społeczności w 10 krajach UE. System dostarcza dodatkowych informacji epidemiologom i naukowcom specjalizującym się w problematyce zdrowia publicznego, którzy wcześniej mogli polegać jedynie na tradycyjnej sieci lekarzy opieki podstawowej, raportujących wystąpienie choroby. W ten sposób powstaje dodatkowy, szybki i elastyczny system monitoringu, który nie zastępuje sieci stojących na straży lekarzy, ale pozwala na bezpośrednie porównanie chorób grypopodobnych (ILI) między krajami. W wielu krajach funkcjonujących w systemie Influenzanet, dane internetowe są publikowane raz w tygodniu na stronach rządowych, jako dodatek do danych oficjalnych. W ramach projektu EPIWORK partnerzy nawiązali ścisły kontakt z krajowymi instytutami zdrowia, które mogą wszcząć alarm, w razie gdyby dane zgromadzone za pośrednictwem Influenzanet wymagały pilnej uwagi. System Influenzanet obejmuje także aplikację sprawozdawczą na urządzenia mobilne, dostępną za pośrednictwem partnerów krajowych (np.: https://www.influweb.it/app/) iTunes, Facebooka lub Twittera. „W krajach takich jak Włochy, gdzie z Internetu korzysta się głównie za pośrednictwem smartfonów, aplikacja mobilna przełożyła się na znaczy wzrost liczby uczestników” – stwierdziła Daniela Paolotti. W realizowany od 1 lutego 2009 r. do 31 lipca 2013 r. projekt EPIWORK, który otrzymał 4,85 mln EUR z budżetu 7. programu ramowego, zaangażowało się 12 zespołów z ośmiu krajów. Link do strony internetowej projektu Inne linki: Influenzanet MOBS-LAB
Słowa kluczowe
EPIWORK, ebola, zdrowie, 7PR, epidemia, Afryka, grypa, prognoza, choroba zakaźna