Genetyczne podstawy padaczki
Padaczka rolandyczna jest najczęściej występującą formą padaczki dziecięcej, objawiającą się atakami padaczkowymi i charakterystycznym sygnałem elektroencefalograficznym (EEG). Ponadto, u dzieci z padaczką często występują także zaburzenia zdolności czytania i niezdolność rozumienia odgłosów mowy. Coraz więcej danych wskazuje na istnienie genetycznego komponentu padaczki rolandycznej związanego z każdym z powyższych fenotypów klinicznych. Badacze finansowanego przez UE projektu "Translational research in human epilepsies" (TRHE) podjęli starania na rzecz dalszego zgłębienia genetycznych przyczyn padaczki rolandycznej. Z pomocą wielu rodzin, które zgłosiły się na ochotnika, oraz z użyciem metod genetycznych zawężono ilość wariantów genowych mogących być przyczyną epilepsji, a także podjęto próbę powiązania tych informacji z danymi klinicznymi. Odkryto, że charakterystyczny sygnał EEG związany jest z wariantami genu ELP4, umieszczonego na ludzkim chromosomie 11. Ponadto badacze ustalili, że zaburzenia związane z odgłosami mowy są skutkiem defektu w koordynacji wydawania odgłosu i czasem trwania samogłoski. W odniesieniu do zaburzeń czytania, badacze przeprowadzili w całym genomie analizę powiązań z użyciem poznanych już loci związanych z dysleksją. Mimo że nie ustalono powiązania z tymi loci, odkryto nowy związek między genami zlokalizowanymi na chromosomach 1. i 7. a występowaniem padaczki rolandycznej. Badania genetyczne w obrębie rodzin pokazały, że rodzeństwo osób cierpiących na padaczkę także wykazuje podwyższone prawdopodobieństwo rozwoju zaburzeń mowy i uwagi, co jednoznacznie wskazuje na genetyczne podłoże tej choroby. Pracami w ramach projektu TRHE objęto także inne rodzaje zogniskowanych padaczek idiopatycznych, a uzyskane wyniki umożliwiły identyfikację mutacji w receptorze NMDA dla glutaminianu u pacjentów z epilepsją. Zważywszy na rolę NMDA w utrwalaniu pamięci w trakcie snu, a tym samym w procesach uczenia kojarzeniowego, jest to niezwykle interesująca obserwacja. W powiązaniu z obserwacją, iż dzieci z padaczką rolandyczną spały przeciętnie o 30 minut krócej niż ich zdrowi rówieśnicy, mutacja ta dostarczyła istotnej wskazówki odnośnie fenotypu zaburzeń nauczania w padaczce. Mutacje genetyczne oraz zmiany liczby kopii odkryte w ramach projektu TRHE mogą zostać wykorzystane w przyszłych badaniach do zrozumienia tego, w jaki sposób kluczowe szlaki molekularne związane są z epilepsją. Co najważniejsze, odkrycia te pomogą zaprojektować nowoczesne, ukierunkowane postępowanie terapeutyczne.
Słowa kluczowe
Padaczka, geny, padaczka rolandyczna, padaczka dziecięca, ataki padaczkowe, padaczki ludzkie, warianty genowe, zogniskowane padaczki idiopatyczne, receptor NMDA, konsolidacja pamięci, uczenie kojarzeniowe, zaburzenia uczenia, mutacje genetyczne
