Działania Europy i Japonii w dziedzinie astronomii grawitacyjnej
Zaawansowane detektory i obserwatoria trzeciej generacji wkrótce umożliwią prowadzenie obserwacji fal grawitacyjnych, dzięki czemu astronomowie uzyskają wgląd w najbardziej burzliwe miejsca we wszechświecie. Dlatego też zespoły KAGRA i ET skupiają się na wspólnych technologiach teleskopów fal grawitacyjnych, kładąc szczególny nacisk na kriogenikę oraz zagadnienia mechaniczne i optyczne. Celem finansowanego ze środków UE projektu ELITES (ET-LCGT telescopes: Exchange of scientists) było umocnienie współpracy naukowej między tymi dwiema placówkami. Europejscy i japońscy naukowcy razem pracowali nad konstrukcją i realizacją wykorzystującego kriogenikę prototypu układu zawieszenia KAGRA, jednego z najbardziej skomplikowanych i problematycznych elementów tego detektora. Przetestowali włókna szafirowe do zawieszenia luster w detektorze KAGRA, które okazały się spełniać surowe wymagania. Czułość detektora jest ograniczona głównie przez szum termiczny związany z podłożami luster, ich powłokami refleksyjnymi i elementami zawieszenia, a także przez zakłócenia wynikające z kwantowej natury światła używanego do detekcji. Naukowcy postanowili więc zbadać zachowanie mechaniczne złożonych struktur optycznych, które pełnią rolę powierzchni refleksyjnych w detektorach fal grawitacyjnych. Naukowcy pracowali w oparciu o wcześniejsze rezultaty dotyczące strat mechanicznych w powłokach dielektrycznych w warunkach kriogenicznych. Przeprowadzono również dalsze badania nad elementami optycznymi, w tym długimi wnękami filtrującymi do ściskania światła w konstrukcjach optycznych. Kolejna część pracy w ramach projektu ELITES była poświęcona nowej technologii montażu, takiej jak łączenie za pomocą krzemianu i indu. Prowadzono bardzo intensywne działania upowszechniające i popularyzacyjne skierowane do szkół, instytucji kultury i ogółu społeczeństwa. Projekt ELITES w dużej mierze przyczynił się do zbudowania dwustronnej relacji między Europą a Japonią, opartej na wymianie specjalistycznej wiedzy oraz intensywnych działaniach badawczo-rozwojowych w dziedzinie astronomii grawitacyjnej.
Słowa kluczowe
Europa, Japonia, astronomia grawitacyjna, Teleskop Einsteina, Virgo, KAGRA, ELITES
