Kepler i melodia kosmologiczna 150 tysięcy gwiazd
W 2009 r. Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA) umieściła Keplera na orbicie, za główną misję przyjmując poszukiwanie ziemiopodobnych planet pozasłonecznych, obcych światów orbitujących odległe gwiazdy. Od tamtej pory fotometr teleskopu kosmicznego dostarczył dane tak wysokiej jakości, że wpłynęło to na zmianę postrzegania sposobu funkcjonowania gwiazd. W Harvard–Smithsonian Center for Astrophysics (CfA) naukowcy z całego świata pracują nad analizą danych uzyskanych z Keplera na temat ponad 150 000 gwiazd. Projekt finansowany przez UE SAS-RRL (Space asteroseismology & RR Lyrae stars) zainicjowano w celu zbadania klasy gwiazd pulsujących używanych do pomiaru odległości kosmologicznych. Gwiazda typu RR Lyrae, pierwszy członek tej klasy gwiazd, badana jest od ponad 100 lat. Jej jasność waha się w obrębie 13,5 godzin. W każdym z tych okresów następują mniejsze, cykliczne zmiany. Badacze z zespołu SAS-RRL odkryli, że takie zachowanie, znane jako efekt Błażki, stanowi raczej zasadę niż wyjątek w przypadku gwiazd typu RR Lyrae. Naukowcy znaleźli także oznaki świadczące o tym, że okres gwiezdny RR Lyrae podwaja się, na podstawie danych uzyskanych w ramach francuskiej misji COROT (ang. Convection, Rotation and planetary Transits). Krzywe światła gwiazd przeanalizowano przy użyciu standardowej techniki Fouriera, aby śledzić ewolucję okresów oscylacji w czasie. Różne okresy sugerują, że oscylacje jasności wynikają ze złożonej wzajemnej zależności między radialnymi i nieradialnymi pulsacjami powierzchni gwiazd. Wszechobecność małych i częstych oscylacji we wszystkich typach gwiazd typu RR Lyrae otworzyło drogę do wykorzystania ich jasności w badaniu ich struktury wewnętrznej. Struktury wewnętrzne gwiazd mogą być sondowane metodami asterosejsmologii, ponieważ oscylacje różnych częstotliwości przenikają różne głębokości. Kolejnym krokiem było zbadanie potencjału naukowego tych obserwacji i oszacowanie mas gwiazd oraz ich wieku w celu przetestowania teorii gwiezdnej ewolucji. W tym celu naukowcy poddali badaniu obserwacje rentgenowskie uzyskane z obserwatorium Chandra X-ray (CXO) NASA, aby uzyskać ograniczenia dotyczące właściwości gwiazd. Odkrycia te opublikowano w renomowanych czasopismach branżowych i zaprezentowano podczas międzynarodowych konferencji, zwiększając w ten sposób widoczność badań realizowanych w ramach projektu SAS-RRL wśród globalnej społeczności badawczej. Odkrywanie planet wokół gwiazd oddalonych o całe lata świetlne to dość nowa dziedzina nauki, jednak projekt SAS-RRL dowodzi, że światło wysyłane może pomóc naukowcom w poszukiwaniach życia w odległych zakamarkach wszechświata.
Słowa kluczowe
Kepler, gwiazdy, fale akustyczne, gwiezdne trzęsienia, planety, asterosejsmologia, gwiazdy typu RR Lyrae
