Nowe spojrzenie na handel w regionie Morza Egejskiego Badania UE pozwoliły odtworzyć starożytne technologie i kontakty handlowe w regionie Morza Egejskiego w późnej epoce brązu. Wydaje się, że sieci handlowe po stronie wybrzeży greckich były przede wszystkim lokalne, podczas gdy kupcy z wybrzeży tureckich utrzymywali bardziej egzotyczne kontakty handlowe. Technologie przemysłowe © Thinkstock Szczególne znaczenie dla odkrywania historycznych sieci powiązań handlowych mają artefakty archeologiczne świadczące o wysokiej pozycji społecznej posiadacza, ponieważ takie przedmioty miały w społeczeństwach starożytnych duże znaczenie. Dodatkowo umożliwiają one odtwarzanie niematerialnych aspektów kultury, takich jak zwyczaje i religia. Badanie takich przedmiotów było głównym celem finansowanego ze środków UE projektu VALUABLES (Patterns of trade and consumption of valuable objects in the northern Aegean area in the 2nd millennium BC). Badania skoncentrowano na reliktach ze środkowej i późnej epoki brązu, czyli pochodzących sprzed około 4000 lat, z regionu północnego Morza Egejskiego. Dotychczas sądzono, że w tym okresie ten obszar był mniej rozwinięty kulturowo w porównaniu z cywilizacjami ze wschodu regionu śródziemnomorskiego. Badacze przyglądali się biżuterii, pieczęciom, broni i innym przedmiotom, po części ze względu na ich własną wartość historyczną. Przedmioty te pozwoliły również odtwarzać technologie produkcji, jednocześnie ukazując rolę i wartość badanych reliktów w społecznościach starożytnych. Wyniki wskazują na duże zróżnicowanie kierunków handlu i konsumpcji. W okresie 1800–1600 p.n.e. rysuje się wyraźna zmiana w porównaniu z wcześniejszymi okresami, prawdopodobnie spowodowana wpływem cywilizacji minojskiej na wyspiarskie społeczności Samotraki i Lemnos. Przedmioty minojskie znalezione w Troi mogły tam przybyć z wysp, podczas gdy w Macedonii i Tracji nie stwierdzono wpływów minojskich. W późnej epoce brązu, czyli od 1400 r. p.n.e. sytuacja uległa jednak zmianie. Na okres ten przypada szczytowy popyt na towary luksusowe. W badanym obszarze stwierdzono różnice między wschodem a zachodem. Artefakty macedońskie wykazują wpływy lokalne i bałkańskie, a w znaleziskach z pochówków na tym obszarze znajdowano również przedmioty z części Półwyspu Greckiego położonych dalej na południe. Z kolei we wschodniej części obszaru badań wpływy bałkańskie i europejskie praktycznie nie występują wśród ozdób osobistych. Wśród dóbr importowanych znaleziono zarówno przedmioty mykeńskie, jak i pochodzące z bardziej odległych regionów. Oznacza to, że Troja i podobne miasta musiały tworzyć na wybrzeżu anatolijskim rozbudowaną sieć handlową, połączoną również z bardziej egzotycznymi źródłami wschodnimi. Macedonia natomiast była raczej powiązana szlakami morskimi i lądowymi jedynie z Bałkanami i Grecją. Projekt VALUABLES stanowił pierwsze tak obszerne badanie wartościowych artefaktów z północnej części Morza Egejskiego. Wyniki badań pozwoliły wypełnić niektóre luki w wiedzy, między innymi dotyczące roli Troi w badanym regionie i czasie. Słowa kluczowe Handel w regionie Morza Egejskiego, kontakty handlowe, późna epoka brązu, artefakty archeologiczne, cenne przedmioty
