Pełniejsza wiedza na temat akumulacji czynników wpływających na ekosystemy morskie
Ekosystemy morskie są niezwykle wrażliwe na oddziaływania zewnętrzne, zwłaszcza działalność człowieka, jak zanieczyszczenia i rybołówstwo, a także oddziaływania środowiskowe, jak zmiana klimatu. Choć naukowcy od dawna są świadomi tych oddziaływań, dotychczas ich skumulowany lub łączny wpływ na ekosystemy oceaniczne nie został zmierzony. W ramach finansowanej przez UE inicjatywy BIOWEB (Towards an ecosystem-based approach of marine resources: linking biodiversity, food webs, ecosystem services and drivers) przyjrzano się, jak oddziaływania środowiskowe i działalność człowieka wspólnie wpływają na oceaniczne sieci troficzne. Celem badania było stwierdzenie, w jaki sposób czynniki te wpływają na kondycję ekosystemów i usługi, takie jak zaopatrzenie w żywność. Uczeni zgromadzili dane biologiczne i fizyczne ze wcześniejszych badań przeprowadzonych w Morzu Śródziemnym i innych europejskich morzach oraz przeprowadzili szeroko zakrojoną metaanalizę, aby określić wskaźniki i czynniki wpływające na ekosystemy morskie w tych akwenach. Powstały nowe narzędzia do modelowania, które uwzględniają skumulowane oddziaływanie czynników ludzkich i środowiskowych na ekosystemy. Badacze poddali analizie laboratoryjnej wyniki mikrokosmosów — miniaturowych ekosystemów w kontrolowanych warunkach, manipulowanie którymi umożliwia wyjaśnienie przypuszczalnych reakcji ekosystemu naturalnego na podobne naciski. Wyniki potwierdziły, że uwzględnienie kumulacji czynników ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia dynamicznego zachowania się zasobów morskich w czasie i przestrzeni. Może to powodować zmiany strukturalne i funkcjonalne ekosystemów morskich oraz wpływać na dostarczane przez nie usługi, takie jak produkcja żywności czy bezpieczeństwo żywnościowe. Na przykład rybołówstwo ma wciąż istotny wpływ na światowe zasoby morskie, co jest szczególnie mocno odczuwalne na obszarach charakteryzujących się niskiej jakości zarządzaniem zasobami. Utrata siedlisk, zanieczyszczenie i eutrofizacja mogą mieć równie poważne skutki, szczególnie na obszarach przybrzeżnych. Ponadto na obszarach zamkniętych, na przykład Morzu Czarnym czy Śródziemnym, wpływ gatunków inwazyjnych wyraźnie wzrósł i będzie nadal się zwiększał. Widoczne jest zatem, że ekosystemy morskie zmieniają się, przy czym występuje ogólny trend polegający na dominacji ekosystemów z mniejszymi organizmami oraz zwiększaniu się znaczenia bezkręgowców, takich jak głowonogi, małe skorupiaki i meduzy. Zmiany te będą powodować pogłębianie się zmienności ekosystemów, a tym samym zwiększanie się ich podatności na stany, w których łączne skutki działalności człowieka stają się zbyt poważne. Dzięki realistycznej analizie danych z projektu BIOWEB zgromadzono wiedzę, która umożliwia dokładniejsze prognozowanie skumulowanego oddziaływania człowieka i środowiska na ekosystemy oceaniczne.
Słowa kluczowe
Ekosystemy morskie, zmiana klimatu, BIOWEB, mikrokosmos, zasoby morskie, gatunki inwazyjne