Lepsze praktyki w zakresie zarządzania zalesianiem
W XX w. krajowe służby leśne zrealizowały plan rozległego zalesiania obszarów górskich w regionie śródziemnomorskim. Zasadzenie lasów w obszarach, w których ani roślinność, ani grunty nie były leśne, spowodowało szereg zmian na przestrzeni czasu, zwłaszcza w strukturze krajobrazu, właściwościach gleby, a także wody i osadów. Choć wcześniej przeprowadzono badania w zakresie wpływu zalesienia na środowisko, nie obejmowały one wilgotnych górskich obszarów śródziemnomorskich. W tym kontekście zainicjowano projekt MED-AFFOREST (Afforestation management in Mediterranean mountain areas: Evaluating the environmental consequences), finansowany ze środków UE, którego celem było pogłębienie wiedzy na temat wpływu zalesiania oraz procedur porzucania gruntów rolnych na dynamikę hydrologiczną i węglową, właściwości gleby oraz strukturę krajobrazu. Aby zrealizować swoje założenia, zespół projektu MED-AFFOREST wykorzystał jako obszar testowy hiszpańską część Pirenejów Środkowych, by móc porównać konsekwencje widoczne w obszarach o naturalnie odnowionej roślinności, takich jak lasy i tereny krzaczaste, do obszarów zalesionych. Partnerzy projektu przeprowadzili analizy metryczne krajobrazu, by uzyskać wgląd w główne trendy dotyczące struktury krajobrazu oraz jego procesów transformacyjnych. Zbadali różne krajobrazy na przestrzeni 50 lat, począwszy od 1956 r. Z badań wynika, że zmiany we właściwościach gleby były nieznaczne po 50 latach od porzucenia gruntów, nawet w okresie zalesiania. Niewielkie różnice zaobserwowano w zawartości węgla organicznego w glebach (SOC), agregacji i stabilności agregatów, pulach węgla organicznego w glebie oraz mineralizacji węgla. Wyniki okazały się niejednoznaczne pod względem negatywnych następstw wywołanych zalesianiem. Ponadto badania hydrologiczne zademonstrowały, że zalesienie ograniczyło uzysk wody i liczbę powodzi w porównaniu do obszarów nieosłoniętych i ziem porzuconych. Dzięki projektowi MED-AFFOREST zarządcy obszarów leśnych i planiści krajobrazu są lepiej przygotowani do zalesiania po porzuceniu gruntów i dalszej realizacji efektywnych polityk.
Słowa kluczowe
Obszary górskie, zalesianie, krajobraz, porzucanie gruntów
