Elegancka, asymetryczna metoda uzyskiwania pochodnych aminokwasów
W ostatnich dziesięcioleciach poczyniono ogromne postępy w zakresie syntezy asymetrycznej. W szczególności chemia enolanów okazała się skutecznym narzędziem do tworzenia wiązań węgiel-węgiel, węgiel-halogen, węgiel-azot i węgiel-tlen w syntezie cząsteczek organicznych. Celem projektu ENANTIOMEAR (Enantioselective metal enolate alkylation reactions under cooperative Lewis base and hydrogen-bond donor), finansowanego ze środków UE, było zademonstrowanie trudnych reakcji aldolowych przy pomocy dezaktywowanych ketonów. Reakcje aldolowe wykorzystują chemię enolanów. W celu wspierania i skutecznego kontrolowania tych reakcji uczeni opracowali podwójny system katalityczny. Składa się on z jonów metali, na przykład srebra, oraz amino-fosfanowego katalizatora wstępnego w proporcji 2:1. Nowy system katalityczny przyspiesza reakcje aldolowe izocyjanooctanów z aldehydami, a także reakcje aldimin z ketiminami, cechując się dokładną kontrolą diastereoizomeryczną i enancjomeryczną. Katalizator wstępny otrzymany z chinowca posiada miejsca podstawowe Brønsteda i Lewisa. W połączeniu z jonami srebra cechy te sprzyjają reakcjom aldolowym estrów izocyjanooctanów z dezaktywowanymi ketonami, co prowadzi do uzyskania funkcjonalizowanych oksazolin. Następnie ma miejsce manipulacja hydrolityczna związkami heterocyklicznymi oksazolin, umożliwiająca uzyskanie pochodnych aminokwasów posiadających alkohol trzeciorzędowy. Opracowana w projekcie ENANTIOMEAR metodologia przekształcania prostych ketonów w pochodne aminokwasów może znaleźć zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, jak i w przemyśle chemikaliów czystych. Szczegóły opisano publikacji na łamach Angewandte Chemie International Edition.
Słowa kluczowe
Pochodne aminokwasów, reakcja aldolowa, katalityczna metoda asymetryczna, chemia enolanów, ENANTIOMEAR
