Różnice w obciążeniach pokonfliktowych
W ramach projektu BBSG (Bosnian bones, Spanish ghosts: "Transitional justice" and the legal shaping of memory after two modern conflicts) analizowano wpływ przepisów prawnych w dwóch krajach na kształtowanie pamięci kulturowej o okrucieństwach wojny. W toku finansowanego ze środków UE projektu badano przypadki Bośni i Hiszpanii. W przypadku Bośni interwencja międzynarodowa mająca zakończyć konflikt zapoczątkowała dwudziestoletni proces przejściowy. W Hiszpanii wprowadzono ogólnonarodową, sankcjonowaną ustawowo umowę milczenia, która po śmierci generała Franco umożliwiła przejście do nowej epoki praktycznie z dnia na dzień. Ciszę przerwano dopiero w 70-lecie zakończenia wojny. W każdym z badanych przypadków przyjęto zupełnie inne podejście do wymierzania sprawiedliwości w okresie przejściowym. Badacze przyjrzeli się roli procesów sądowych, reform ustrojowych i międzynarodowych mechanizmów prawnych w kształtowaniu historii tych krwawych konfliktów. Analizowano też inne tematy, między innymi kwestie systematycznej restrukturyzacji infrastruktury ustawodawczej i sądowniczej, przepisów antykorupcyjnych i projektów rozwijania potencjału badawczego. Partnerzy projektu zajęli się również rolą prawa w polityce pamięci i uznawaniu traumy narodowej spowodowanej okrucieństwami z czasów wojny. Aby dostarczyć odpowiedzi na wszystkie stawiane pytania, sformułowano dla projektu BBSG innowacyjny program badań. Połączono w nim różnorodne metody gromadzenia danych (od badań etnograficznych, analiz sądowych w mogiłach zbiorowych i wywiadów kierowanych po zbieranie danych ilościowych) z równie zróżnicowanymi strategiami analitycznymi, łączącymi teorię aktora-sieci, analizę sieci społecznych i (co najważniejsze) społeczną analizę skalarną rozwiniętą w ramach własnych prac metodologicznych projektu. Opracowanie społecznej analizy skalarnej miało kluczowe znaczenie dla realizacji celów projektu. Przeprowadzono analizę zarówno potencjalnej orientacji metodologicznej, jak i ram teoretycznych pozwalających uwzględniać przypadki całkowicie przeciwnych poglądów z dużą odległością czasową. Umożliwiło to badaczom krytyczne spojrzenie na dyskurs, praktyki i funkcjonowanie wymierzania sprawiedliwości w okresach przejściowych w kontekście zdolności do uwzględniania przeciwstawnych ontologii politycznych. Prace projektu spotkały się z żywym zainteresowaniem instytucji krajowych i międzynarodowych oraz organizacji pozarządowych z obu badanych krajów, przynosząc nowe spojrzenie na bieżące dylematy w każdym z nich. Przez cały okres trwania projektu badacze pracowali na licznych stanowiskach terenowych w obu krajach, prowadząc też czynną działalność propagatorską i doradczą. Pozwoliło to uzyskać kolejny grant Europejskiej Rady ds. Badań na roczny projekt upowszechniania wiedzy w sektorze publicznym w Bośni i Hercegowinie we współpracy z licznymi organizacjami.
Słowa kluczowe
Pokonfliktowe, konflikty, badanie etnograficzne, BBSG, sprawiedliwość w okresie przejściowym, społeczna analiza skalarna
